بحران روسیه و اوکراین سؤالاتی را در مورد آینده جریان گاز روسیه به اروپا ایجاد کرده است  و گمانه زنی ها در مورد اینکه آیا الجزایر می تواند عرضه خود را برای کاهش هرگونه اختلال احتمالی افزایش دهد یا خیر، افکار کارشناسی را درگیر کرده اند. در حال حاضر سه خط لوله وجود دارد که الجزایر را به اروپا متصل می کند که دو خط لوله فعال هستند. اولین خط لوله زیر دریا ترانس مد به ایتالیا است. این خط لوله در سال 2021 حدود 22 میلیارد متر مکعب در سال صادرات گاز داشته است، اما ظرفیت آن 32 میلیارد متر مکعب است. دومین خط لوله زیردریایی مدگاز است که الجزایر را به اسپانیا متصل می کند. ظرفیت کنونی آن 8 میلیارد مترمکعب است. به دنبال افزایش قيمت های اخیر، اولویت سوناتراک – (شرکت ملی گاز و نفت الجزایر) افزایش ظرفیت خطوط لوله خود به اروپا است. ظرفیت مدگاز قرار است تا 10 میلیارد مترمکعب افزایش یابد، واقعیتی که در جریان مذاکرات با اسپانیا، پیش از بسته شدن خط لوله گاز مغرب به اروپا پس از شکست مراکش و الجزایر در تمدید قرارداد ترانزیت به دلیل تنش‌های دیپلماتیک ، برجسته شد. افزایشی که ابتدا برای فوریه 2022 برنامه ریزی شده بود، هنوز محقق نشده است. با این حال، خطوط لوله ترانس¬مد و مدگاز مجموعاً ظرفیت انتقال 42 میلیارد مترمکعب به اروپا را دارند. الجزایر سومین تامین کننده گاز اروپا است. حدود 83 درصد از صادرات گاز اين كشور به اروپا به كشورهاي اسپانیا و ایتالیا به عنوان دو مقصد اصلی صادرات گاز صورت می گیرد و اين دو كشور در کل 65 درصد از صادرات گاز الجزایر را در سال 2021 دریافت کرده اند. این کشور آفریقای شمالی طی دهه گذشته به تدریج صادرات خود به اروپا را افزایش داد و در سال 2021 صادرات اين كشور به 55 میلیارد متر مکعب رسیده است.
الجزایر نیز در حال احیای طرح های خط لوله ترانس صحرا است که انتقال گاز آفریقا به اروپا را تسهیل می کند. این می تواند فرصتی بلندمدت برای الجزایر باشد تا نقشی پیشرو در کمک به اتصال آفریقا به اروپا و فراتر از آن ایفا کند. اما این پروژه‌ها با توجه به مشکلات موجود در اين قاره، دشواری دستیابی به توافقات بين كشورها در جهت ترانزيت، ناامنی این حوزه و مقیاس عظیم سرمایه‌گذاری مورد نیاز، با چالش‌های اساسی روبرو هستند. با این حال، مراکش و الجزایر هر دو علیرغم چالش‌های واقعی به تلاش های خود برای پیشبرد این طرح ها ادامه می دهند. از این رو در این بخش از گزارش هدف اینست که طرح های موردنظر برای واردات گاز از شمال آفریقا به اروپا مورد واکاوی قرار گیرد.
با ادامه بحران در اوکراین، قیمت گاز اروپا به شدت افزایش یافته است و این احتمال وجود دارد که مسکو بتواند عرضه گاز را متوقف کند. پیش از آن، کشورهای اروپایی برای یافتن شبکه های تامین اضطراری تلاشهایی کرده اند. حتی ایالات متحده نیز در حال مذاکره با قطر بر سر تامین گاز اتحادیه اروپا به عنوان جایگزینی حیاتی برای روسیه است. با این حال، قطر در جریان مجمع کشورهای صادرکننده گاز ، اعلام کرد که در صورت اعمال تحریم ها علیه روسیه، قادر به ارائه مقدار قابل-توجهی گاز جایگزین به اروپا نخواهد بود. آنها بر نیاز به سرمایه گذاری قابل توجه در زیرساخت های گاز و همچنین قراردادهای بلندمدت برای تضمین عرضه بزرگ به اروپا تاکید کردند. 
این امر منجر به لزوم بررسي اين موضوع می شود كه آیا کشورهای آفریقایی که برخی از بزرگ ترین ذخایر گاز جهان را دارند، می‌توانند برای پر کردن این شکاف وارد عمل شوند ( تقاضای سالانه 150 تا 190 میلیارد متر مکعبی که روسیه معمولاً به اروپا عرضه می‌کرد).
تانزانیا که ششمین ذخایر بزرگ گاز در آفریقا را در اختیار دارد ( حدود 1.6 تریلیون متر مکعب) با شل برای استفاده از منابع عظیم گازی فراساحلی خود و صادرات به اروپا و جاهای دیگر همکاری می کند. بزرگترین تولید کننده گاز آفریقا یعنی نیجریه نیز برنامه های مشابهی دارد. وزیر نفت نیجریه، در کنفرانس کشورهای صادرکننده گاز در دوحه  اشاره کرد که برنامه ریزی شده  یک خط لوله ترانس صحرا ساخته شود تا گاز نیجریه را به الجزایر و سپس به اروپا ببرد. گزارش ها حاکی از آنست که شمال آفریقا قبل از بحران اوکراین یک بازار صادرات گاز با اروپا ایجاد کرده است. همچنین انتظار می رود افزایش ظرفیت خط لوله مدگاز در الجزایر باعث افزایش صادرات به اروپا شود.
آنگولا که دارای (382 میلیارد متر مکعب)  ذخایر گاز اثبات شده است، در پنج سال گذشته مجموعه ای از مشکلات فنی و عملیاتی و همچنین کمبود سرمایه گذاری و مشوق های بالادستی گاز ، کاهش شدید تولید نفت و گاز را تجربه کرده است. 
با این حال، در بسیاری از کشورهای آفریقایی، سرمایه گذاری قابل توجهی برای ساخت خطوط لوله فرامنطقه ای و بین قاره ا ی مورد نیاز است تا دسترسی به اروپا فراهم شود و همه آنها به سرمایه زیادی نیاز دارند. نیجریه امیدوار است که قانون جدید صنعتی این کشور (که در اوت گذشته امضا شد) بتواند چارچوب جدیدی برای سرمایه گذاری فراهم کند. استفاده از کشتی‌ها برای انتقال مستقیم گاز طبیعی مایع از طریق دریا می‌تواند کشورهای آفریقای جنوب صحرا را در موقعیت برتر برای تبدیل شدن به تولیدکنندگان و صادرکنندگان رقابتی قرار دهد، اما به دليل ناامنی¬های موجود در آفریقا می تواند منجر به بی ثباتی و تأخیر در عرضه شود. کمبود زیرساخت و ظرفیت کم، می‌تواند به برنامه اين قاره برای تامین گاز اروپا و جايگزيني روسیه لطمه بزند .
با این حال، یک زیرساخت حمل و نقل گاز بین شمال آفریقا و اروپا وجود دارد که گاز را از الجزایر و لیبی از طریق ایتالیا و اسپانیا به اروپا منتقل می کند. حجم انتقال گاز از طریق این خطوط لوله بیش از 63.5 میلیارد متر مکعب در سال است.

شکل(1): شبکه خط لوله گاز موجود بین اروپا و شمال آفریقا 

 
بررسی ماهانه صادرات گاز الجزایر به اروپا نیز نشان مي دهد که در نوامبر 2021، اتحادیه اروپا (EU-27) حدود 2.2 میلیارد متر مکعب گاز طبیعی از الجزایر وارد کرده است که این رقم در ماه پيش از آن 1.8 میلیارد متر مکعب بود. پیش از این، واردات در نوسان بود و در مارس 2021 به حدود 2.3 میلیارد متر مکعب گاز طبیعی رسید. الجزایر گاز طبیعی را عمدتاً به ایتالیا و اسپانیا عرضه می کند.
ایتالیا مقصد اصلی صادرات گاز طبیعی  الجزایر تا سال 2020 بود. در آن سال، این کشور حدود 56 درصد از صادرات گاز طبیعی الجزاير را به خود اختصاص داد. دومین مقصد اسپانیا بود که نزدیک به 40 درصد از کل صادرات را داشت.گاز طبیعی از طریق خطوط لوله گاز صادر می شود.در سال 2019، خط لوله ترانس مدیترانه از الجزایر به ایتالیا ظرفیت 34 میلیارد متر مکعب در سال داشت.
فرانسه مقصد اصلی گاز طبیعی مایع (LNG) از الجزایر در سال 2020 بود. در آن سال، این کشور حدود 38 درصد از صادرات گاز طبیعی الجزاير به صورت مایع را به خود اختصاص داد. دومین مقصدLNG الجزاير كشور ایتالیا با حدود 32 درصد از صادرات LNG بوده و پس از آن اسپانیا با حدود 15 درصد در مقام سوم قرار دارد.
تلاش اروپا برای تامین امنیت انرژی، الجزایر را به عنوان سومین تامین کننده بزرگ گاز اتحادیه اروپا پس از روسیه و نروژ، در کانون توجه قرار می دهد. این کشور که دارای خطوط لوله از طریق دریای مدیترانه به اسپانیا و ایتالیا و همچنین یک پایانه LNG است، بر اساس گزارش یورواستات، در سال 2021 حدود 34 میلیارد متر مکعب گاز به اتحادیه اروپا صادر کرده که معادل 8 درصد از کل واردات اين اتحادیه است. هر گونه افزایش در حجم الجزایر به هیچ وجه به مثابه جایگزینی کامل واردات روسیه نخواهد بود، اما می تواند تا حدودی برای قاره ای که در زمستان امسال با عرضه محدود و افزایش قیمت انرژی مواجه است، تسكين دهنده باشد. یک مقام دولتی اين كشور به  S&P Global Platts گفت که الجزایر امكان افزایش تولید از چندین پروژه آماده بهره برداری و فعال سازي خط لوله اضافی خود برای افزایش صادرات به اروپا را دارد. اما افزایش مصرف گاز داخلی و بی ثباتی سیاسی کشور می¬تواند آنچه را که الجزایر می تواند ارائه دهد، مختل کند.
پلاتس آنالیتیکس تخمین می زند که الجزایر می تواند در سال 2022 ، 7 میلیارد متر مکعب گاز اضافی به اروپا ارائه دهد که عمدتاً از طریق ارسال بیشتر از طریق خط لوله ترانس مد به ایتالیا است. سایر افزايش صادرات ممکن است از طریق توسعه اخیر خط لوله مدگاز به اسپانیا و احتمالاً محموله های LNG بیشتر انجام شود. بازگشایی خط لوله GME از طریق مراکش به اسپانیا نیز می تواند دریچه صادرات دیگری را بازگرداند. اما آیا الجزایر با فشار سیاسی ایالات متحده یا اتحادیه اروپا برای از سرگیری جریان گاز مواجه است یا خیر؟ سوالی است که مورد توجه کارشناسان این حوزه قرار دارد.

نمودار(1): وضعیت جریان گاز روسیه به اروپا 

Source: As Europe seeks alternatives to Russian gas, Algeria has pipeline capacity to spare, S&P  ,28 Jan 2022

•    بعید است سایر تولیدکنندگان گاز شمال آفریقا بتوانند به کاهش بحران گاز اروپا کمک کنند. به گفته منابع بازار، لیبی در حال حاضر برای تامین مشتریان دائمی خود با مشکل مواجه است و به دلیل بی ثباتی سیاسی و مسئولیت های امنیتی آسیب دیده است، لذا ظرفیت اضافی برای صادرات گاز ندارد. مصر حجم صادرات LNG خود را به حداکثر رسانده است. در خارج از منطقه، قطر نیز تا حد زیادی قراردادهاي فروش تمام حجم توليد خود را قبلاً منعقد کرده است، اگرچه منابع نشان می‌دهند که در صورت تمایل مشتریان آسیایی، ممکن است برخی از محموله‌ها به اروپا منتقل شوند که نیازمند مذاکرات در این خصوص است. نظير LNG  ایالات متحده که در حال حاضر محموله هایی را به اروپا ارسال می کند. نروژ با تخمین پلاتس آنالیتیکس حدود 13 میلیارد متر مکعب تولید را افزایش خواهد داد كه می تواند بزرگترین تقویت را برای اروپا فراهم کند. از این رو الجزایر می تواند به عنوان یکی از منابع بزرگ حجم افزایشی واردات اتحادیه اروپا مطرح گردد.
•    مصرف گاز الجزایر از سال 2010 تا 2019 سالانه بیش از 6 درصد افزایش یافت، قبل از این که همه‌گیری باعث شود تقاضا در سال 2020، 7 درصد کاهش یابد و به 44 میلیارد متر مکعب برسد. مقامات هشدار داده‌اند که اگر تقاضای داخلی مهار نشود، صادرات ممکن است کاهش یابد. 
•    الجزایر ده‌ها پروژه در حال اجرا دارد، كه عمدتاً در صحرای جنوبی است و دولت انتظار دارد تولید جدید انجام گیرد و به حفظ جریان صادرات گاز خود به اروپا کمک کند. اما نتوانسته سرمایه‌گذاری مورد نیاز برای کشف و توسعه میدان‌های جدید و حفظ میادین قدیمی را جذب کند.  مدیران شرکت های بزرگ اروپایی از جمله Repsol اسپانیا، ENI ایتالیا و  Statoil نروژ، اذعان کردند که الجزایر در این شرایط یک تامین کننده کلیدی است و از مقامات خواستند تا تشریفات اداری را کاهش دهند و به نگرانی های امنیتی و شرایط سختگیرانه نظارتی رسیدگی کنند. از این رو از آنجایی که تا برطرف شدن این شکاف ها تا نقطه مطلوب فاصله است، اما این مسیر تا حدی می¬تواند نیاز اروپا را برطرف نماید و کاهش حجم عظیم صادرات گاز روسیه به اروپا همچنان به عنوان یک معضل به قوت خود باقی است.