بررسی اقتصاد هیدروژن در کره جنوبی

هفته اول تیر1401 مهدیه ابوالحسنی چیمه   

کره‌جنوبی پیشتاز در صنعت هیدروژن است و به تنهایی یک سوم ظرفیت نصب‌شده پیل‌های سوختی ثابت در مقیاس کاربردی  را در اختیار دارد. بزرگ‌ترین شرکت خودروسازی آن (هیونداي موتورز)، اولین خودروی پیل سوختی تجاری جهان را در سال 2013 و اولین کامیون پیل سوختی جهان را در سال 2020 ارائه کرد. 

کره‌جنوبی پیشتاز در صنعت هیدروژن است و به تنهایی یک سوم ظرفیت نصب‌شده پیل‌های سوختی ثابت در مقیاس کاربردی  را در اختیار دارد. بزرگ‌ترین شرکت خودروسازی آن (هیونداي موتورز)، اولین خودروی پیل سوختی تجاری جهان را در سال 2013 و اولین کامیون پیل سوختی جهان را در سال 2020 ارائه کرد. 
براساس گزارش موسسه اقتصاد انرژی کره ، پیش‌بینی می‌شود که ارزش صنعت هیدروژن کره از 9.1 میلیارد پوند در سال 2020 به 17.3 میلیارد پوند تا سال 2030 افزایش یابد (تقریبا دو برابر شود). این رشد حاصل از سرمایه‌گذاری‌های شرکت‌های بزرگی نظیر هیوندای و دوسان است.
پوسکو انرژی، بزرگترین تولیدکننده خصوصی انرژی در کره‌جنوبی، بزرگترین کارخانه تولید پیل سوختی جهان را در سال 2015 تکمیل کرد و با روی کار آمدن رئیس جمهور جديد این کشور در سال 2018، دولت این کشور متعهد شد کره جنوبی را به یک اقتصاد هیدروژنی تبدیل کند. در ژوئن همان سال، وزارت بازرگانی، صنعت و انرژی این کشور، بودجه‌ای معادل 22میلیارد دلار را برای ایجاد  اکوسیستم صنعت خودروهای هیدروژنی تا سال 2022 در نظر گرفت و دولت کره‌جنوبی در سال 2019 اهداف بلندمدتی را تا سال 2040 تحت عناوین " نقشه راه اقتصاد هیدروژنی کره" و " نقشه راه ملی توسعه فن‌آوری هیدروژن" تعیین و منتشر کرد. در ژانویه سال 2020 نیز مجلس این کشور قانون هیدروژن را به منظور ارتقاء اقتصاد هیدروژن و مدیریت ایمنی آن تصویب کرد که مبنای قانونی حمایت دولت از هیدروژن و استانداردهای ایمنی برای تاسیسات آن است.
اقتصاد هیدروژن دارای اهمیتی استراتژیک برای کره است، زیرا فاقد منابع انرژی تجدیدپذیر متعارف و قابل بهره‌برداری آسان است.

کره جنوبي به دنبال ایجاد جامعه‌ای است که از هیدروژن به عنوان منبع انرژی برای حمل و نقل و تولید برق استفاده کند.
سه مجتمع بزرگ پتروشیمی در کره وجود دارد که هر کدام در مجاورت یک پالایشگاه بزرگ واقع شده‌اند: 1. اولسان ، 2. یئوسو  3. سئوسان/ دایسان  . حدود 90 درصد از تولید هیدروژن محلی به عنوان یک محصول جانبی حاصل از کراکینگ نفتا بوده که پاک است و به خریداران عرضه می‌شود. حدود 9 درصد از هیدروژن توليدي اين كشور از اصلاح بخار متان در مقیاس بزرگ تهیه می شود، که بنا به سفارش یا در کنار سایت های مشتریان ساخته می شود.
کمپانی دئوکیانگ بزرگترین عرضه‌کننده هیدروژن کره است و همانند سایر عرضه‌کنندگان داخلی هیدروژن، بیشتر محصول خود را با مصرف محصول جانبی عرضه شده در یکی از سه مجتمع پالايشي از طریق تجهیزات جذب با فشار نوسانی  و توزیع آن به مشتریان از طریق خطوط لوله یا تریلرهای عرضه می‌کند.

جدول 1: عرضه‌کنندگان کلیدی هیدروژن

 

نام شرکت

ظرفیت (Nm3/h)

سهم بازار (درصد)

1

دئوکیانگ

150.000

50.1

2

اس‌پی‌جی هیدروژن

65.000

27.1

3

ایر لیکوئید

53.000

17.7

4

اس‌دی‌جی

21.300

7.1

5

چانگشین

5.200

1.7

6

لینده

3.200

1.1

7

دسونگ

2.000

0.7

  
Source: Intralink Research


لینده و ایرلیکوئید دو شرکت قدرتمند در میان شرکت‌های گاز صنعتی بین المللی تاسیس شده در کره جنوبي هستند. از سال 1996، ایرلیکوئید سه کارخانه گاز صنعتی را در یوسو راه اندازی کرده و اخیراً ساخت چهارمین کارخانه تخصصی در تولید هیدروژن از پلی اورتان را آغاز کرده است و در سال 1988 لینده شرکت تابعه کره‌ای خود را تأسیس کرد که یکی از بزرگترین متخصصان گاز صنعتی در کره است.
اکوسیستم هیدروژن شامل عرضه‌کنندگان و مصرف‌کنندگان هیدروژن، شرکت‌های برق و گاز، تولیدکنندگان تجهیزات گاز و پیل سوختی، شرکت‌های ای‌پی‌سی (EPC)، نهادهای نظارتی و موسسات تحقیق و توسعه است. تخمین زده می‌شود تقریباً 400 شرکت در صنعت هیدروژن کره وجود داشته باشد که در این میان زیربخش پیل سوختی با حدود 30 درصد بیشترین سهم را به خود اختصاص داده است.
در حال حاضر، هیدروژن از طریق تریلرهای  به شبکه ایستگاه‌های سوخت‌رسانی هیدروژنی  کره منتقل می‌شود، اما این امر پایدار نبوده و از 000/130 تن هیدروژن تولید شده در سال 2019، تنها 000/50 تن برای ایستگاه‌های سوخت‌گیری هیدروژن یا تولید برق پیل سوختی در دسترس بود.
در میان‌مدت و بلندمدت، یکی از استراتژی‌های هیدروژن این کشور حرکت به سمت هیدروژن سبز با الکترولیز انرژی‌های تجدیدپذیر است، اما در حال حاضر، استراتژی استفاده از خط لوله گاز طبیعی گسترده به عنوان منبع اصلی هیدروژن برای برق و حمل و نقل است. این بدان معناست که گسترش پیل‌های سوختی با اصلاح‌کننده‌های درونی برای تولید برق و گسترش اصلاح بخار متان بخار  گاز طبیعی را برای استفاده در خودروهای پیل سوختی به هیدروژن تبدیل می‌کنند. از این نظر، استراتژی کره این است که مقرون‌به‌صرفه‌ترین زیرساخت‌های هیدروژن را در کوتاه‌مدت بسازد و عرضه هیدروژن را به طور تدريجي و در طول زمان «سبز» کند.
با توجه به این موضوع، صنعت گاز طبیعی اين كشور قرار است نقش مهمی در اقتصاد اولیه هیدروژن ایفا کند. این صنعت تحت سلطه شرکت گاز کره است و در کنار اپراتورهای نیروگاه گازی، انحصار واردات گاز طبیعی را در اختیار دارد. شرکت گاز کره، گاز را به شبکه‌ای متشکل از 34 خرده فروش گاز توزیع می کند که حق انحصاری توزیع گاز در منطقه جغرافیایی خود را دارند. قیمت گاز طبیعی به شدت تنظیم شده است و بر اساس منطقه و کاربرد کمی متفاوت است.
اولین چشم‌انداز جامع اقتصاد هیدروژنی کره به سپتامبر 2005، زمانی که وزارت تجارت، صنعت و انرژی این کشور طرحی جامع را برای تحقق اقتصاد هیدروژن و انرژی‌های تجدیدپذیر جدید منتشر کرد، باز می‌گردد.
اهداف این طرح بسیار بلندپروازانه بود و بر اساس آن: 
•    هدف تولید خودروهای پیل سوختی تا سال 2020 به ميزان 2 میلیون دستگاه بوده که تا جولای 2020، حجم فروش تجمعی خودروهای پیل سوختی با احتساب صادرات آن حدود 10،144 دستگاه بوده است.
•    هدف کل ظرفیت نصب شده پیل‌های سوختی برای تولید برق تا سال 2020 به ميزان 100/3 مگاوات بود، که تا سال 2019، حدود 375 مگاوات بوده است.
این کشور علیرغم تحقق اهداف اولیه خود، همچنان 35 درصد از کل ظرفیت نصب شده پیل سوختی جهان را در جولای 2020 به خود اختصاص داده است.
در چند سال گذشته، خوش‌بینی پیرامون اقتصاد هیدروژنی بازگشته است و کره خود را در موقعیت خوبی برای پیش برد این گذار می‌بیند. در ژانویه 2019، دولت نقشه راه اقتصاد هیدروژنی را به منظور تعیین اهداف این کشور تا سال 2040 منتشر کرد. هدف از این نقشه راه، افزایش تعداد خودروهای پیل سوختی به 000/79 دستگاه تا سال 2022 و به 5/9 میلیون دستگاه تا سال 2040 بوده که با نصب 310 ایستگاه سوخت‌گیری هیدروژنی تا سال 2022 و 200/1 ایستگاه سوخت‌گیری هیدروژنی تا سال 2040 از این رشد حمایت می‌کند. این کشور همچنین بنا دارد تا سال 2040 ظرفیت نصب شده پیل های سوختی در مقیاس شهری و مسکونی را به ترتیب به 15 گیگاوات و 2.1 گیگاوات افزایش دهد.
در فوریه 2020، مجلس ملی این کشور، قانون هیدروژن را با هدف ایجاد چارچوبی قانونی برای تحقق نقشه راه اقتصاد هیدروژنی تصویب کرد. قانون هیدروژن مقرراتی را برای الزامات ایمنی تجهیزات هیدروژنی، فرآیندهای صدور گواهینامه، نقش‌ها و مسئولیت‌های سازمان‌های دولتی مختلف ارائه می‌کند.
در جولای 2020، دولت کره یک برنامه اي را با هدف ایجاد 1.9میلیون شغل تا سال 2025 منتشر کرد. اين برنامه شامل  102.5 میلیارد پوند سرمایه گذاری مالی در فضای دیجیتال، اقتصاد سبز و فضاهای شبکه ایمنی است، سهم دولت مرکزی 73میلیارد پوند خواهد بود و مابقی سرمايه از دولت های محلی و بخش خصوصی تامین خواهد شد.
گرین نیودیل اصطلاحی است که برای توصیف پروژه‌هایی با هدف کاهش شدت کربن در اقتصاد استفاده می‌شود و هیدروژن نقش کلیدی در آن ایفا می‌کند. دولت 5 حوزه کلیدی سرمایه‌گذاری را انتخاب کرده است: مدارس هوشمند سبز، مجتمع‌های صنعتی سبز هوشمند، بازسازی سبز، انرژی سبز و حمل و نقل سبز. از مجموع 47 میلیارد پوند سرمایه‌گذاری بر اساس گرین‌نیودیل، حمل و نقل سبز (به ویژه پروژه‌های هیدروژنی)، با سرمایه‌گذاری معادل 13 میلیارد پوند بیش‌ترین سهم را به خود اختصاص داده است. در حال حاضر سازمان‌های عمومی نظیر شرکت گاز کره ، کپکو  و وزارتخانه‌های مرتبط وظیفه توسعه برنامه‌ها را برای هدایت بودجه‌ها دارند.
بودجه گرین نیودیل برای غلبه بر عدم سودآوری کوتاه مدت با زیرساخت‌های هیدروژنی اعمال خواهد شد. به عنوان مثال، راه‌اندازی یک ایستگاه سوخت گیری هیدروژن  به دلیل حجم کم و قیمت بالای هیدروژن تحویلی از طریق تریلرهای هنوز سودآور نیست، بنابراین جذب سرمایه گذاری دشوار است و برای رفع این مشکل، دولت در حال بررسی برای اتخاذ یک مدل ساخت، انتقال  و اجاره تحت گرین‌نیودیل است که به موجب آن بخش خصوصی زیرساخت ها را ایجاد کرده، مالکیت را به دولت منتقل كرده و سپس زیرساخت‌ها را در یک دوره 30 یا 50 ساله از دولت اجاره می‌کند.

شکل 1: تخصیص سرمایه در پروژه‌های گرين نیو دیل تا سال 2025
 


Source: Maeil Business Newspaper


اولویت‌ کره‌جنوبی پیشگام در توليد خودروهای پیل سوختی و سلول‌های سوختی ثابت بزرگ مقیاس برای تولید برق است.

استراتژی هیدروژن این کشور عمدتا به دلیل رشد اقتصادی و جاه‌طلبی‌های رقابت‌پذیری صنعتی و تا حدی کمتر ناشی از نگرانی‌های زیست‌محیطی است، که در تضاد با بسیاری از کشورهای اروپایی است، زیرا در این کشورها هدف از ترویج هیدروژن پاک، کربن‌زدایی كامل است. این تفاوت را می‌توان تا حدی به هدف کاهش گاز گلخانه‌ای کره جنوبی نسبت داد، زیرا قرار است بخشی از کاهش 37 درصدی گازهای گلخانه‌ای این کشور نسبت به سطح معمول انتشار (تا سال 2030)، با اعتبارات کربن از بازار بین‌المللی تامین شود.
با این حال، پیشرفت صنعت هیدروژن در این کشور با حمایت قوی دولت همراه بوده است که عدم قطعیت را نیز نشان می‌دهد. اگرچه قانون هیدروژن در این کشور باعث اطمینان در حمایت بلندمدت دولت از این طرح است، اما اینکه آیا هزینه‌های دولت برای برنامه‌های ارتقای جايگاه هیدروژن حفظ خواهد شد و یا خیر، قدري مبهم است.

 

پربازدیدترین مقالات

ارتباط با ما

آدرس: تهران، خیابان ولیعصر، روبروی پارک
ملت، کوچه شهید سلطالی، شماره ۶۵

تلفن: ۶۰-۲۲۰۲۹۳۵۱

info@gashouse.ir :پست الکترونیک

لینک های مرتبط

وزارت نفت

شرکت ملی گاز ایران

شرکت ملی نفت ایران

موسسه مطالعات بین المللی انرژی



خانه مطالعات راهبردی گاز به منظور استفاده بهینه از ظرفیت‌ها و توانمندی‌های موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی برای پاسخ گویی به نیازهای مطالعالی، پژوهشی و تحقیقاتی شرکت ملی گاز ایران در حوزه مطالعات راهبردی در اسفند ماه سال ۱۴۰۰ تأسیس و افتتاح شد.