بحران میان روسیه و اوکراین نه تنها منجر به تغییرات ژئوپلیتیکی در اروپا، روسیه و آسیا شده، بلکه قاره آفریقا را نیز تحت تاثیر قرار داده است. بحران انرژی حاکم در اتحادیه اروپا، باعث حضور رهبران این کشورها در کشورهای غنی از نفت و گاز در آفریقا شده است و الجزایر پس از سال‌ها انزوا، مقصد محبوبی برای ایشان بوده و بیش از پیش مورد توجه اروپا قرار گرفته است. تا پیش از بحران میان روسیه و اوکراین، الجزایر تنها 11 درصد از گاز مورد نیاز اتحادیه اروپا را تامین می‌کرد و 47 درصد از واردات اروپا سهم روسیه بود. امروزه این کشور آفریقایی حدود 83 درصد گاز خود را به اروپا صادر می‌کند و در سال 2021، ایتالیا و اسپانیا 65 درصد از صادرات گاز الجزایر را به خود اختصاص داده بودند. در حال حاضر این کشور ظرفیت تولید محدودی دارد و به شدت نیازمند اکتشاف، توسعه زیرساختی و سرمایه‌گذاری است و در ماه‌های اخیر، اتحادیه اروپا به گاز الجزایر به‌عنوان جایگزین ارزان‌تری نسبت به گاز گران‌قیمت آمریکا نگاه کرده است.

در سال جاری صادرات گاز الجزایر که عمدتا به اروپا صورت می‌گیرد کاهش یافته است، این کاهش جریان در شرایطی است که اروپا به شدت به دنبال جایگزین‌هایی برای گاز روسیه است و حتی راه‌اندازی پروژه‌های جدید نیز برای از بین بردن شکاف، ناکافی به نظر می‌رسد. بر اساس محاسبات میس و بر پایه آمار واردات رسمی و ارقام ال‌ان‌جی از شرکت اطلاعاتی کپلر، کل صادرات گاز الجزایر با 12 درصد کاهش در 9 ماهه اول سال 2022، به 36.2 میلیارد متر مکعب رسیده است و عرضه الجزایر به قاره اروپا نیز (به استثنای ترکیه) کم و بیش مطابق با رقم کلی، با 12 درصد کاهش در سال، به 29.3 میلیارد مترمکعب رسیده است. این اعداد و ارقام نشان دهنده چالش بزرگ اروپا در جایگزینی جریان‌های روسیه است که در سال گذشته حدود 155 میلیارد متر مکعب بود. درواقع کشورهای اروپایی به دنبال امضای قراردادهای همکاری با الجزایر هستند، اما ظرفیت تولید این کشور به دلیل چالش‌های ساختاری با مشکل مواجه است. 
بر اساس برآوردهای آژانس بین المللی انرژی، صادرات گاز روسیه به اروپا در هشت ماه اول سال 2022 بیش از 40 درصد (یا 45 میلیارد مترمکعب) کاهش یافته است و با توجه به اینکه روسیه همچنان به کاهش جریان‌ها ادامه می‌دهد، این وضعیت در ماه‌های آینده حتی بدتر هم خواهد شد و با انفجار خط لوله نورد استریم به اروپا در اواخر سپتامبر، جریان این خط لوله عملا به صفر رسید و با توجه به اینکه تنها خط لوله‌ای که گاز روسیه را به اروپا می‌رساند از اوکراین عبور می‌کند، این ترس وجود دارد که میزان محموله‌ها در ماه‌های آینده به صفر برسد.

نمودار 1: حجم صادرات گاز الجزایر در 9 ماهه اول سال 2014 تا 2022 (میلیارد متر مکعب)
 
Source 1: *INCLUDES VOLUMES TO PORTUGAL WHICH IN 2021 WAS ABOUT 0.1BCM. ZERO FOR 2022 ^TUNISIA ONLY FOR 9M22. PREVIOUS YEARS INCLUDE

کشورهای اروپایی تمام تلاش خود را برای پر کردن ذخایر گاز تا پیش از زمستان انجام داده‌اند. ذخایر اتحادیه اروپا تا 9 اکتبر، 91 درصد بود که این امر، تا حد زیادی به لطف افزایش شدید واردات ال ان جی در سال جاری، رخ داد.
با این وجود، بخش مهمی از سیاست اروپا بر پایه امیدواری به زمستانی معتدل قرار دارد. همانطور که سعد الکعبی، مدیرعامل قطر انرژی گفت، اروپا در سال جاری عملکرد خوبی در پر کردن سایت‌های ذخیره‌سازی داشته است،  اما در سال آینده، سال بعد و حتی در سال 2025 با مشکلات عرضه گاز مواجه خواهد شد، زیرا در زمستان سال جاری گاز ذخیره شده خود را مصرف خواهد کرد و بدون واردات گاز روسیه، مشکل بزرگ و طولانی مدتی را خواهد داشت. با وجود احتمال بالای قطع کامل عرضه روسیه، کشورهای اروپایی در تلاش هستند تا سیاست واحدی را برای مقابله با کمبود گاز، نحوه محافظت از مصرف‌کنندگان در برابر افزایش قیمت‌ها و روشن نگه داشتن چراغ‌ها اتخاذ کنند.
گروهی متشکل از 15 عضو از کمیسیون خواستار اعمال سقف قیمت برای مجموع گاز وارداتی چه از روسیه و چه از کشورهایی مانند نروژ، الجزایر و ایالات متحده شده‌اند، با این حال، کمیسیون و برخی دیگر از اعضای اتحادیه اروپا از جمله آلمان و هلند نسبت به چنین اقدامی به دلیل به خطر افتادن امنیت عرضه، هشدار داده‌اند. کمیسیون در عوض، محدودیت قیمتی را برای عرضه گاز روسیه پیشنهاد داده که واکنش طرف روسی را در پی داشته است. در این طرح گام‌هایی که شرکت‌ها می‌توانند برای خرید گروهی گاز طبیعی بردارند، نحوه تقسیم گاز طبیعی بین کشورهای اتحادیه اروپا و اقدامی موقت برای محدود کردن قیمت گاز طبیعی پیشنهاد شده است. 
اسپانیا درباره احتمال احیای طرح‌های ساخت یک خط لوله گازی ۷ میلیارد مترمکعبی در سال، که این کشور را به فرانسه وصل می‌کند، صحبت کرده است.این خط لوله دسترسی الجزایر به اروپا را گسترش داده و به دیگر کشورهای اروپایی این امکان را می‌دهد تا از ظرفیت استفاده نشده واردات ال‌ان‌جی اسپانیا و پرتغال استفاده کنند. اما ا«مانوئل ماکرون»، رئیس‌جمهور فرانسه نسبت به این ایده ابراز نگرانی کرده است.
با اینکه الجزایر در حال حاضر کمک چندانی به اروپا نمی‌کند اما به کمک چندین پروژه بالادستی جدید به دنبال افزایش عرضه است و در سه ماهه پایانی سال رونق بیشتری را برای این کشور فراهم خواهد نمود.
در حال حاضر صادرات الجزایر به ایتالیا 12 درصد افزایش یافته و به 18.4 میلیارد متر مکعب (شامل 0.84 میلیون تن ال‌ان‌جی) در 9 ماه اول سال 2022 رسیده است و سوناتراک در نظر دارد تا پایان سال این میزان را به 25.2 میلیارد مترمکعب برساند. چنین افزایشی بالاترین رقم سالانه از سال 2010 به این سواست که این کشور (27.2 میلیارد متر مکعب) عرضه کرده است.
ایتالیا که بطور معمول برای حدود 40 درصد از واردات گاز خود به روسیه وابسته است، شدیدا به دنبال یافتن جایگزین‌هایی برای آن بوده است و در حال حاضر الجزایر که از طریق خط لوله 33 میلیارد متر مکعبی ترانس مدیترانه به ایتالیا متصل است، بهترین گزینه برای این جایگزینی به حساب می‌آید.
شرکت دولتی انی، اخیرا حجم اولیه خود در پروژه برکین جنوبی را بهره‌برداری کرد؛ این میادین در حال حاضرحدود 1 میلیون متر مکعب در روز و همچنین حدود 4000 بشکه سیال در روز تولید دارد و انتظار می‌رود حجم آن تا پایان سال به 2 میلیون متر مکعب در روز برسد. حجم کم است، اما در نهایت قرار است این پروژه حدود 49000 بشکه معادل نفت خام در روز تولید کند. سرعت پیشرفت پروژه قابل توجه است، قرارداد برکین جنوبی در دسامبر 2021 امضا شد و سه ماه بعد اجرایی شد و راه اندازی آن تنها شش ماه (درست در زمان فصل تقاضای زمستانی ایتالیا) به طول انجامید. این تنها بخشی از تلاش‌های انی برای استفاده هرچه بیشتر از گاز الجزایر است. این شرکت در ماه آوریل قرارداد جدیدی را به حجم 9 میلیارد مترمکعب با سوناتراک امضا کرد و در ماه مه قراردادی برای برداشت 3 میلیارد متر مکعب gross gas اضافی در سال (توسعه سریع در میدان‌های خاصی که قبلاً کشف شده‌اند) امضا کرد.
انی همچنین در سال گذشته حضور خود را در بالادست الجزایر افزایش داده و دو قرارداد جدید تحت قانون نفت این کشور در سال 2019 امضا کرده است. همچنین موافقت کرده که سهام بریتیش پترولیوم در پروژه‌های گازی In Salah و In Amenas را، که مجموعا بیش از یک دهم تولید کل کشور را تامین می‌کنند، در اختیار بگیرد.
به گفته «کلودیو دسکالزی»، مدیرعامل انی، الجزایر در سال آینده حدود 27 میلیارد متر مکعب به ایتالیا عرضه خواهد کرد که معادل 38 درصد از کل واردات این کشور است. این رقم حدود 2 میلیارد مترمکعب بیشتر از هدف سال جاری خواهد بود.
از سوی دیگر، دومین مشتری بزرگ گاز الجزایر، اسپانیا است که واردات آن در سال جاری کاهش شدیدی داشته است. دلیل این امر عمدتاً تعطیلی خط لوله گاز 11.5 میلیارد متر مکعب در سال مغرب-اروپا در نوامبر 2021 است که در مسیر خود از مراکش عبور کرده و به اسپانیا می‌رسد. در سال‌های اخیر، روابط خارجی الجزایر در مقاطعی، مملو از تنش‌ بر سر ادعاهای ارضی در صحرای غربی بوده و دلیل قطع جریان این خط لوله، روابط پرتنش میان مراکش و الجزایر است. صادرات به اسپانیا با کاهش 41 درصدی در 9 ماهه اول سال 2022، به 7.4 میلیارد مترمکعب (شامل 0.5 میلیون تن ال‌ان‌جی) رسیده است، اکنون تمام صادرات خط لوله الجزایر به اسپانیا بطور مستقیم به این کشور و از طریق خط لوله 10.5 میلیارد متر مکعب در سال مدگاز انجام می‌شود و هیچ افزایش عمده‌ای نیز در حجم آن برای آینده پیش‌بینی نمی‌شود.
بسته شدن خط لوله مغرب - اروپا منجر به قطع عرضه حدود 1 میلیارد متر مکعب در سال به مراکش شد، اکنون این کشور ظاهرا ال‌ان‌جی را از طریق اسپانیا و از راه معکوس کردن جریان خط لوله مغرب-اروپا وارد می‌کند، اگرچه حجم آن تاکنون کم بوده است.
تونس برای واردات گاز خود که از طریق خط لوله ترانس‌مد انجام می‌شود، کاملاً به الجزایر متکی است. با وجود درخواست تونس برای افزایش عرضه در فصل تابستان، حجم آن در 9 ماه اول تقریباً بدون تغییر و در سطح سال گذشته،یعنی حدود 2.75 میلیارد متر مربع باقی مانده است.

شکل 1: زیرساخت‌های کلیدی نفت و گاز الجزایر
 
Source 2: www.mees.com

خط لوله گاز ترانس صحرا نیز یکی از پروژه‌هایی است که به طرزی قابل توجه، جریان گاز به اروپا را افزایش می‌دهد. این طرح در اواخر ژوئیه توسط وزرای انرژی الجزایر، نیجریه و نیجر تأیید شد و به این ترتیب، الجزایر به کشوری کلیدی در تجارت انرژی بدل شد. حدود 70 درصد از این خط لوله از الجزایر عبور می‌کند.
با توجه به افزایش قیمت اسپات ال‌ان‌جی در سال جاری، قابل درک است که الجزایر به دنبال به حداکثر رساندن صادرات ال‌ان‌جی خود باشد؛ اما همانطور که در نمودار 3 نشان داده شده است، فروش ال‌ان‌جی این کشور در نه ماهه اول سال 2022  معادل 7.36 میلیون تن بوده که کمترین مقدار در بیش از یک دهه گذشته است. درواقع می‌توان گفت اگر الجزایر گاز اضافی داشت، مسلما می‌توانست از ظرفیت مایع‌سازی 25.5 میلیون تنی خود که سال‌ها مورد استفاده قرار نگرفته است، استفاده کند.

شکل 3: صادرات ال‌ان‌جی الجزایر در 9ماهه اول سال 2008 تا 2022 (میلیون تن)
 
Source 3: KPLER, MEES.

در چشم اندازی میان مدت، چندین پروژه گازی جدید می‌تواند ظرفیت گاز الجزایر را بصورت قابل توجهی افزایش دهد، اما سوناتراک نیز با چالش‌های زیادی از جمله افزایش تقاضای داخلی (که حدود نیمی از تولید گاز را مصرف می‌کند) و کاهش طبیعی در سراسر میادین قدیمی خود مواجه است. با این حال، نزدیکی این کشور به اروپا و پتانسیل آن به عنوان یک عرضه‌کننده کلیدی انرژی، همچنان مورد توجه مقامات اروپایی است؛ همانطور که «کادری سیمپسون»، کمیسر انرژی اتحادیه اروپا در توییتی نوشت: «الجزایر همیشه یک عرضه‌کننده گاز قابل اعتماد برای اتحادیه اروپا بوده و بعنوان شریک استراتژیک ما، در بخش انرژی به کار خود ادامه خواهد داد». او همچنین پیشنهاد کمک به الجزایر را داد تا گاز از دست رفته ناشی از فلر، تهویه  و نشت متان  را به منظور حمایت بیشتر از صادرات گاز به اروپا بازیابی کند و اتحادیه اروپا آماده است تا دانش فنی خود را با این کشور به اشتراک گذارد.
در حال حاضر سوناتراک از مزیت جایگاه جدید خود برای مشتریان اروپایی بهره‌مند می‌شود، بطوریکه به دنبال مذاکرات با مشتریان خود برای فروش گاز به قیمت‌های بالاتر است. این کشور در نظر دارد فرمول‌های جدیدی را در ساختار قیمت‌گذاری گاز خود بگنجاند که منعکس‌کننده افزایش قیمت‌های تک‌محموله گاز باشد.

تاکنون، علیرغم هدف اروپا برای جایگزینی گاز روسیه، سهم الجزایر در این بازار کاهش یافته است. در این میان صادرات الجزایر به ایتالیا افزایشی و به اسپانیا کاهشی بوده است؛ این بدان معنا است که بازار ایتالیا جایگزین اسپانیا شده است. همانطور که پیش از این نیز به آن اشاره شد، مصرف داخلی این کشور رو به رشد است و در حال حاضر ظرفیت تولید محدودی دارد و به شدت نیازمند اکتشاف، توسعه زیرساختی و سرمایه‌گذاری است، از طرفی این کشور روابط قوی با روسیه دارد و«سرگئی لاوروف»، وزیر امور خارجه روسیه، در ماه مه بصورت غیرمنتظره به این کشور سفر کرد. الجزایر یکی از مشتریان سلاح‌های نظامی روسیه است و از بیان موضع خود در رابطه با این کشور در عملیات ویژه روسیه علیه اوکراین امنتاع ورزیده است و بعید به نظر می‌رسد به حمایت روسیه پشت کند. از طرف دیگر این کشور مدت‌هاست که در رابطه با سرمایه‌گذاری ناکافی، شرایط مالی نامناسب و بوروکراسی کند که مانع از توسعه بخش هیدروکربن می‌شود، مورد انتقاد قرار گرفته است. در حال حاضر وضعیت مالی متزلزل الجزایر با توجه به قیمت‌های بالای هیدروکربن، در حال بهبود است و در مذاکرات حرف اول را می زند و ممکن است این وضعیت حتی منجر به تغییر موضع این کشور در مقابل روسیه شود.
به طور خلاصه، الجزایر در مواجهه با محدودیت‌های بالادستی، موضع غیرمتعهد و تصمیم‌گیری پیچیده و غیرشفاف، برای نیازهای حال حاضر اروپا ناجی محسوب نمی شود. با این حال ممکن است اروپا بتواند با بکار بردن دیپلماسی و سرمایه‌گذاری‌هایی که در این کشور انجام می‌دهد، از گاز این منطقه بهره برد.