آلمان بزرگترین اقتصاد در اتحادیه اروپا بوده و بیشترین مصرف گاز صنعتی در این قاره را به خود اختصاص داده اســت. این کشور بزرگترین واردکننده گاز روســیه در اروپا بوده و قطع این جریان، آلمان را مجبور کرده اســت که در مدت زمانی بسیار کوتاه، حجم زیادی از آن را جایگزیــن کند. به احتمال زیاد بــا توجه به قانون حمایت از خانوارها و ســایر مصرفکنندگان کوچک، بیشترین بار کمبود گاز در زمســتان ســال جاری روی دوش مشتریان صنعتی خواهد بود.
در صورت عدم جایگزینی واردات گاز روسی، احتمالا تولید این کشور در بخش صنعت کاهش خواهد یافت که مشکلاتی اساسی را برای تولید ناخالص داخلی آلمان به همراه خواهد داشــت و با توجه به موقعیت قدرتمند آلمان در بازار اروپا، این مسئله سایر کشورهای اروپایــی را نیز تحت تاثیر قرار خواهــد داد. با توجه به نقش مهم صنعت صادرات آلمان، بی ثباتی در بازارهای انرژی اروپا بر عرضه جهانی مواد شیمیایی، ماشین آلات، خودروها و کالاهای اساسی مانند سیمان و فولاد و ... تأثیر میگذارد.

آلمان هشــتمین مصرف کننده گاز در جهان اســت .1مصرف گاز آلمان در ســال2021حدود93میلیارد متر مکعب بوده و حدود27 درصد از کل مصرف کشــورهای اتحادیه اروپا را به خود اختصاص داده است. گاز با سهم32درصد، پس از فرآوردههای نفتی، دومین منبع مهم انرژی در ســبد انرژی آلمان اســت. آلمان تا حد زیادی وابسته به واردات گاز است. تولیدات داخلی تنها حدود  5درصد از کل مصرف را تشکیل میدهد.
آلمان با اختلاف بیشترین تقاضای گاز را در اروپا و در بخش صنعت دارد و مصرف صنعتی،37درصد از کل مصرف گاز را در این کشــور تشکیل میدهد. براساس آمار یورواستات، آلمان بیش از26درصد از تقاضای گاز صنعتی اتحادیه اروپا را به خود اختصاص میدهد و فرانسه با سهم13درصدی در جایگاه دوم قرار دارد. همانطور که در شــکل شماره2نشان داده شده است، تقاضای گاز صنعتی در سال2022زیر میانگین سالهای2018تا2021و از ماه مه به بعد نیز پایینتر از مینیمم این دوره بود.

در بخــش صنعت، مصــرف گاز در چند صنعت متمرکز اســت و همانطور که در شکل  3نشان داده شده است، صنایع شیمیایی با اختلاف بزرگترین مصرف کننده گاز در این کشــور بوده و پس از آن صنایع غذایی و فلزی قرار دارند.

همچنین این صنایع، ســهم قابــل توجهــی در کل ارزش افزوده ناخالص آلمان دارند. در سال ،2022بخش صنعت آلمان اقداماتی انجام داد که منجر به کاهش تقاضا در مقایسه با سالهای گذشته شــد؛ اما بعید اســت که بتواند طی چند هفته و یا چند ماه آینده، بدون کاهش قابل توجه تولید، کاهش بیشتری ایجاد کند.
براساس نظرسنجی که در ژوئیه2022توسط اتحادیه صنایع آلمان صورت گرفت، این سوال مطرح شد که آیا پتانسیل کاهش بیشتر تقاضای گاز وجود دارد یا خیر؟ بیش از200شــرکت، که حدود یک سوم تقاضای گاز صنعتی آلمان را تشــکیل میدهند، پاسخهای خود را با نتیجه تنها8.5درصد پتانســیل کاهش در زمستان سال جــاری ارائه کردند که این مقدار بــا در نظر گرفتن مصرف صنعت در ســال  2021به عنوان معیار، تنها به حدود  3میلیارد متر مکعب میرسد. بیشتر این کاهشها با سوئیچ کردن به فرآوردههای نفتی حاصل می شود و تنها بخش محدودی از تقاضای گاز را میتوان با برق (ترجیحا سبز) جایگزین کرد.
الزامات زیست محیطی و مسائل بوروکراتیک علاوه بر هزینه های بالا و مسائل فنی، به عنوان موانعی کلیدی برای تغییر گسترده به انرژیهای تجدیدپذیر در صنعت مطرح اســت؛ بر این اساس تا پیش از سال2025تغییر قابل توجه به منابع تجدیدپذیر (برق سبز یا هیدروژن) محتمل نیست. یکی از دلایل آن ممکن است این باشد که بیشتر گاز مصرفی در فرآیندهای پیچیده عمدتا با دماهای بسیار بالا بوده و تنها در بخش کوچکی از بازه گرمایی است که جایگزینی آن آسانتر است.

نوشــیدنی آلمان در اوت  2022انجام شد، کاربران دومین صنعت مصرفکننده گاز در آلمان پاسخهای خود را به صورت8 تا 10درصد پتانســیل ســوئیچینگ با نفت حرارتی 2به عنوان تنها جایگزین موجود در کوتاه مدت ارائه کردند. واردات گاز از روســیه به دنبال بحران میان روســیه و اوکراین به شــدت کاهش یافت و این احتمال وجود دارد که در زمستان سال جاری جریان گاز روسی به این کشــور قطع شود. با توجه به اینکه تقاضای گاز در زمســتان حدود چهار برابر بیشتر از تابستان است، سطوح فعلی واردات گاز برای پوشش تقاضای فصلی کافی نخواهد بود. برخی از حجمهای از دســت رفته را میتوان از ســایتهای ذخیرهســازی که تا اوایل نوامبر به طور کامل پر شدند، جبران کرد. پایانههــای جدیــد واردات الانجی در این کشــور نیز به جبران این کاهش جریان کمک میکنند. اخیرا «اولاف شــولز»، نخست وزیــر و «رابرت هابک،» وزیر اقتصاد آلمــان، دومین پروژه از چهار پروژه برنامهریزی شده این کشــور را افتتاح کردند. اما فقدان گاز روسیه شکاف بزرگی را ایجاد میکند که تنها با اقدامات طرف عرضه نمیتوان آن را برطرف کرد.
بخش انرژی آلمان یکی از بخشهای به شدت قانونمند است. تنها در سطح فدرال حدود80قانون منحصر به بخش انرژی وجود دارد که با برنامههای مختلف اقدام و ســایر قوانین و احکام متعدد در سطح ایالتی یا شــهری همراه است. قانون مرکزی، قانون صنعت انرژی اســت که اولین بار در ســال1935معرفــی و آخرین بار در اکتبر  2022اصلاح شــد. قانون فعلی صنعت انــرژی، اجرای ملی دستورالعملهای اتحادیه اروپا در مورد قوانین مشترک برای بازار داخلی گاز طبیعی و برق است.
این قانون مانند بســیاری از کشــورهای اروپایی دیگر، اهدافی همچون بهرهوری اقتصادی، پایداری زیســت محیطی و امنیت عرضه برای سیاست انرژی تعریف میکند. سیاست آلمان به شدت بر اقدامات سیاست زیست محیطی، به ویژه آب و هوایی متمرکز است. در مجموع، از فوریه20،2022قانون جدید یا اصلاح شده و10 فرمان یا دستور در مورد مسائل انرژی منتشر شده است که بیشتر آنها به طور مستقیم و یا غیرمستقیم، امنیت عرضه را برای بازارهای گاز و برق هدف قرار میدهند.
اگرچه قوانین و دستورالعملهای تهیه شده توسط این کشور جامع اســت، اما احتمالا قوانین و مصوبات بیشتری در راه است. برخی از قوانین مورد توافق، نیاز به توضیح بیشتر یا بحث در مورد نحوه اجرایی شدن دارند. از دسامبر سال  ،2022بحثهایی در خصوص تمدید طول عمر سه نیروگاه هستهای در جریان است، درحالیکه در ابتدا قرار بود همه این نیروگاهها تا پایان سال 2022تعطیل شوند.
با توجــه به کمبود احتمالی گاز و یا برق، اکثر بازیگران سیاســی از تمدید مهلت تعطیلی این نیروگاهها حمایت کردند و قانونی که در نوامبر به تصویب رسید، پایان عمر این نیروگاهها را تا آوریل2023 به تعویــق انداخت. در حال حاضر برخی از فعــالان بازار و احزاب سیاسی برای تمدید مجدد پس از آوریل  2023لابی میکنند که با در نظر گرفتن موقعیت قوی حزب سبز در دولت فدرال و در بسیاری از ایالتها، این تلاشها امیدوارکننده نیست.
یکی دیگر از موضوعات مورد بحث، بسته حمایتی است که کمک مالی بیشتری به خانوادهها و صنعت میدهد. اگرچه دولت آلمان اقداماتــی را در جهت عرضه انجام داده اســت، اما اقدامات قابل مقایسهای در سمت تقاضا نداشته و بعید است قوانین و مصوبات موجود برای برآورده کردن کامل هدف کاهش تقاضای20درصدی (در مقایســه با میانگین  2018تا 2021) اعلام شده، مناسب باشند.
حتی اگر اقداماتی برای کاهش تقاضا در کوتاه مدت صورت گرفته باشد، بعید به نظر میرسد که اقداماتی مانند کاهش دما در برخی ســاختمانهای عمومی، خاموشی چراغهای بناهای تاریخی و یا ممنوعیت استفاده استخرهای خصوصی از گاز برای گرمایش کافی باشد. دولت آلمان با مسئله دیگری هم دست و پنجه نرم میکند، و آن اینکه مصرف کنندگان گاز و رای دهندگان باید از هزینه هایی که برای گاز پرداخت میکنند، راضی باشند. بنابراین، یکی از مواردی که در چارچوب بســته حمایتی ( 200میلیارد یورو) این کشور اجرا میشود، این اســت که دولت تمام قبض گاز دسامبر را برای همه مشتریان پرداخت کند. از سوی دیگر، ممکن است چنین بسته های حمایتی، مشــوقهای کاهش تقاضا را تضعیف کند. اگر اقدامات کاهش داوطلبانه تقاضا با کاهش عرضه مطابقت نداشــته باشد، ممکن است کمبود گاز در طول زمستان رخ دهد. چارچوب قانونی چنین وضعیتی توسط طرح اضطراری ملی تنظیم میشود. طرح اضطراری ملی در سپتامبر2019منتشر شد و شامل اجرای اقداماتی است که براساس مقررات اروپا1938/2017برای حفاظت از امنیت عرضه گاز از اکتبر2017مورد نیاز است.
طبق مقررات اتحادیه اروپا، طرح اضطراری از ســه سطح تشکیل شده است:
هشــدار اولیه: «در مــواردی که اطلاعات ملمــوس، جدی و قابل اعتمادی وجود دارد مبنی بر اینکه ممکن اســت رویدادی رخ دهد ً که منجر بــه وخامت وضعیت عرضه گاز شــده و احتمالامنجر به ایجاد هشدار یا سطح اضطراری شــود.» این سطح در  30مارس 2022فعال شد.
هشدار: «در مواردی که اختلال در عرضه گاز یا تقاضای فوقالعاده بالای آن منجر به بدتر شــدن وضعیت عرضه گاز میشود، اما بازار همچنان قــادر به مدیریت آن اختلال بدون نیــاز به اقدامات غیر مبتنی بر بازار اســت.» این سطح در23ژوئن2022پس از کاهش قابل توجه عرضه روسیه فعال شد.
اضطــراری: «در مواردی که تقاضای گاز بســیار بالا و اختلال قابل توجه در عرضه گاز وجود دارد و تمام اقدامات مبتنی بر بازار انجام شده است، اما عرضه گاز برای پاســخگویی به تقاضای باقیمانده آن ناکافی اســت، به طوری که اقدامات غیر مبتنی بر بازار به ویژه برای حفاظت از عرضه به مشتریان خاص، ارائه میشود.» تا اوایل دســامبر  ،2022این سطح اجرایی نشــده بود. به غیر از دو سطح پایینتر، که در آن فعال سازی میتواند توسط وزیر امور اقتصادی با یک بیانیه مطبوعاتی اعلام شود، یک طرح اضطراری باید با یک فرمان فدرال اجرا شود.
الزامات مقررات اتحادیه اروپا در تعدادی از قوانین و احکام نمایان میشود. مهمترین آنها قانون انرژی (EnWG) و قانون امنیت انرژی EnSiG)1975) هســتند. قانون انــرژی، صلاحیتهای نهادهای مختلف را مشخص و برخی اقدامات مبتنی بر بازار را تعریف میکند که با سطح هشدار طرح اضطراری مطابقت دارد.
پس از فعال شدن سطح اول هشــدار، یک تیم بحران راه اندازی میشود. این تیم توســط نمایندهای از وزارت امور اقتصادی اداره میشــود که شــامل یک تیم اصلی و همچنین تعدادی از اعضای وابســته اســت. تیم اصلی متشــکل از مدیران بحــران از همه اپراتورهای حمل و نقل ( 12شــرکت)، هماهنگ کننده منطقه بازار (Trading Hub Europe)و همچنین نمایندگانی از همه ایالتها (16ایالت) است. اعضای وابســته شامل اپراتورهای ذخیره سازی گاز (بیش از  15شرکت،) اپراتورهای انتقال برق ( 4شرکت) و برخی از انجمنها و اتحادیههای صنعت انرژی هستند.

به طور خلاصه، اقدامات قانونی زیادی تاکنون صورت گرفته است و احتمالااقدامات بیشتری اتخاذ خواهد شد. با این حال، برخی از تصمیمات به نوعی نیمه کاره به نظر میرسند. در عین حال، ذخایر آلمان در ابتدای زمستان سال جاری تکمیل بوده و هیچ نگرانی در مورد امنیت عرضه گاز روسیه وجود نداشت. این واقعیت که روسیه به بازار گاز آلمان بازنخواهد گشــت شــکاف عرضه بزرگی بر جای میگذارد، اما از آنجایی که این موضوع از تابســتان مشخص بود، به بازیگران بازار اجازه داد که تا حد امکان برای این وضعیت آماده باشــند. با این وجود، برنامههای کاهش تقاضا در این کشور کافی نیســت. در واقع، اقداماتی مانند بستههای حمایتی دولت حتی میتواند باعث تضعیف برنامههای کاهش تقاضا شود که منجر به شکاف عرضه گاز شده و به نوبه خود میتواند منجر به قطع جریان گاز مشتریان صنعتی شود. چارچوب قانونی و مسئولیتها در طرح اضطراری فدرال تعیین شده است، اما این طرح همچنان در مسائل اصلی در هالهای از ابهام قرار دارد. در حــال حاضر، هیچ برنامه یا قانون دقیقی در مورد تعطیلی مشتریان بخشهای صنعتی وجود ندارد و به گفته  ،Bundesnetzagenturهیچ قصدی برای صدور چنین دستوری وجود ندارد. در نهایت، ممکن است صنعت به ویژه در فصل زمستان حتی اگر گاز کافی در سیستم وجود داشته باشد، با بحران مواجه شود. عرضه گاز برای آلمان در سال ،2024/2023حتی بدون جریان گاز روسیه بسیار بهتر از ســال  2022به نظر میرسد. زیرا اولا، حداقل دو پایانه گازیسازی مجدد الانجی در این کشور وجود خواهد داشــت؛ ثانیاهیچ محدودیت استراتژیکی در مورد پر کردن انبارهای ذخیره ســازی وجود نخواهد داشت و سوما، با گذشت زمان نیروگاههای تجدیدپذیر بیشتری ساخته میشوند و درنهایت برنامههای بیشتری برای کاهش تقاضا توسعه خواهند یافت.