بحران میان روسیه و اوکراین و تاثیرات آن بر بازار جهانی انرژی

هفته چهارم اردیبهشت 1402 کیمیا ناصرآبادی   

بحران میان روسیه و اوکراین باعث تخریب زیرساخت ها، اتصالات و ارتباطات اوکراین شده است.

بحران میان روسیه و اوکراین باعث تخریب زیرساخت ها، اتصالات و ارتباطات اوکراین شده است. همچنین این بحران در خارج و به ویژه در بازارهای جهانی انرژی ، تاثیرات فراوانی داشــته است . افزایش شــدید قیمت ها و اختلال در زنجیره تأمین، منجر به بحران خرید سوخت در بسیاری از کشورها و تورم در اقتصاد جهانی شده است.

بحران میان روسیه و اوکراین، پیامدهایی را در پی داشته است. در چنین شرایطی، عرضه انرژی دیگر امری مسلم و تضمین‌شده نخواهد بود و کشورها به جای تکیه بر انرژی وارداتی از یک تأمین‌کننده، سبد وارداتی خود را متنوع می‌کنند. به نظر می‌رسد امنیت انرژی در آینده، به‌صورت تنوع بخشیدن به منابع و سبد سوخت و همچنین اولویت بخشیدن به منابع داخلی خواهد بود و واردکنندگان انرژی این مسیر را تسریع خواهند نمود.
هرچند بازار جهانی انرژی خود را به‌سرعت با این شرایط تطبیق داد، اما قیمت‌های بالا، منجر به کاهش تقاضا در اروپا و آسیا شد. این بحران، عرضه‌های موجود شامل حجم محدود گاز خط لوله جایگزین و محموله‌های انعطاف‌پذیر ال ان جی را از سراسر جهان به بازار اروپا کشاند؛ با این وجود این اطمینان وجود دارد که اروپا در سه سال آینده، با قیمت‌های نسبتاً بالا و بی‌ثبات دست‌وپنجه نرم خواهد کرد. حجم جدید عرضه، عمدتاً ال ان جی آمریکا و قطر، از سال 2025 وارد بازار می شود و به کاهش قیمت ها کمک می کند؛ اما رشد ال ان جی در بلندمدت همچنان به آسیا مربوط می شود. در نهایت می‌توان گفت، این بحران وضعیت بازار انرژی را تغییر داده  و این بازار اکنون  جهانی تر و انعطاف پذیرتر است، اما احتمالاً نوسانات بیشتری دارد؛ زیرا اروپا برای به دست آوردن محموله های ال ان جی با آسیا رقابت می کند.
علی‌رغم تشدید تحریم‌ها علیه روسیه، صادرات نفت و زغال‌سنگ روسیه برای سرپا نگه داشتن و پویایی اقتصادها، با حجمی نزدیک به قبل از بحران میان روسیه و اوکراین به جریان خود ادامه داده است. تمایل خریداران مختلف به نفت خام و فرآورده های نفتی روسیه که 10 درصد عرضه جهانی نفت را تشکیل می‌دهد، کمک کرده تا این کشور تولید نفت داخلی خود را نزدیک به سطح یک سال قبل حفظ کند. با این حال، انتظار می‌رود که تحریم ها در طول زمان تأثیر خود را بگذارند. قیمت نفت پس از افزایش در ماه‌های اولیه بحران، به پایین‌تر از سطح قبل از آن بازگشت که این نشان‌دهنده عرضه کافی نفت در بازار جهانی است. در مقابل، پالایش جهانی به طور قابل توجهی مختل شده است. صادرات کاهش یافته  نفت روسیه عمدتاً با تخفیف زیاد به سمت چین و هند رفته است.
خودکفایی بصورت انرژی تولید شده کم‌کربن داخلی، با استفاده از فناوری داخلی و با پشتیبانی زنجیره‌های تأمین داخلی و با قیمت مناسب، امنیت انرژی را در آینده تعریف می‌کند که گرچه امروزه بسیاری از کشورها با آن فاصله زیادی دارند، اما بسیاری دیگر برای دستیابی به خالص انتشار صفر در بلندمدت، از قبل برنامه‌ریزی کرده‌اند و بحران میان روسیه و اوکراین نیز به سرعت ایشان افزوده است.
ایالات متحده با معرفی مشوق‌های مالیاتی در قانون کاهش تورم سال 2022، این هدف را دنبال کرده است. در این راستا پیش‌بینی می‌شود سرمایه‌گذاری‌ها برای نصب ظرفیت ذخیره سازی انرژی بادی، خورشیدی و همچنین سایر فناوری‌های کم‌کربن از جمله جذب، استفاده و ذخیره کربن ، هیدروژن، نسل بعدی فناوری‌های هسته‌ای و باتری‌های پیشرفته، تسریع شود.
اتحادیه اروپا نیز اخیراً اقدام به تقویت انگیزه ها برای اطمینان از جریان سرمایه به اروپا، برای کمک به تحقق اهداف خود در زمینه کاهش کربن کرده است؛ بنابراین، شاید روند کاهش انتشار دی‌اکسیدکربن به طور موقت تا چندسال همچنان کند باشد.
شرایط غیرعادی بازار،سبب آشکار شدن محدودیت‌های بازار برق مبتنی بر قیمت حاشیه‌ای اروپا شده است. ترکیب افزایش هزینه‌های سوخت ورودی و عرضه محدود شده ،منجر به قیمت های بالای عمده‌فروشی در سراسر قاره اروپا شده است. برخی از تولیدکنندگان با افزایش قبوض مصرف کنندگان، حاشیه های سود زیادی به دست آوردند.
دولت ها برای مقابله با بحران به وجود آمده، یارانه‌هایی را به‌صورت موقت پرداخت کردند و نهاد های نظارتی با هدف اصلاح بازارهای عمده فروشی، در دو سطح منطقه ای و ملی وارد عمل شده‌اند.

بحران میان روسیه و اوکراین تاثیرات مختلفی بر دو کشور و سایر کشورهای جهان از جمله بازیگران بزرگ بازارهای جهانی انرژی داشته است. با وجود سرعت بالای تطبیق بازار جهانی، قیمت‌های بالا منجر به کاهش تقاضا در اروپا و آسیا شده است. نگرش کشورها در خصوص امنیت انرژی تغییر کرده است، به‌طوری‌که عرضه انرژی دیگر امری مسلم تلقی نخواهد شد و کشورها به دنبال تنوع بخشیدن به سبد سوخت و منابع وارداتی خود هستند.
در این بحران، بازیگران مختلف نقش‌های متفاوتی ایفا کرده‌اند؛ از جمله واردکنندگان بزرگ نفت روسیه مانند چین و هند که تحریم‌ها را نادیده می‌گیرند و با تخفیف زیاد به نفت خام و فرآورده‌های نفتی دسترسی دارند، شرکتهای انتقال  فرآورده‌های نفتی و خام، کشورهای تولیدکننده گاز؛ به‌ویژه کشورهایی که از طریق خط لوله به اروپا متصل می‌شوند، تولیدکنندگان نفت و گاز؛ به‌ویژه شرکت‌های یکپارچه  با قابلیت‌های تجاری همانند پالایشگاه‌های ایالات متحده، صنعت ال‌ان‌جی ایالات متحده، سرمایه‌گذاران در فناوری‌های کم‌کربن و زنجیره های تأمین وابسته که خود را با شرایط حاضر تطبیق داده‌اند و در مقابل آن‌ها، مصرف‌کنندگان گاز و برق در بسیاری از نقاط جهان و واردکنندگان گاز نظیر برخی کشورهای اروپایی، نیازمند کمک‌های مالی دولتی هستند ؛ چرا که بحران به وجود آمده تأثیر زیادی بر ایشان داشته است.

 

پربازدیدترین مقالات

ارتباط با ما

آدرس: تهران، خیابان ولیعصر، روبروی پارک
ملت، کوچه شهید سلطالی، شماره ۶۵

تلفن: ۶۰-۲۲۰۲۹۳۵۱

info@gashouse.ir :پست الکترونیک

لینک های مرتبط

وزارت نفت

شرکت ملی گاز ایران

شرکت ملی نفت ایران

موسسه مطالعات بین المللی انرژی



خانه مطالعات راهبردی گاز به منظور استفاده بهینه از ظرفیت‌ها و توانمندی‌های موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی برای پاسخ گویی به نیازهای مطالعالی، پژوهشی و تحقیقاتی شرکت ملی گاز ایران در حوزه مطالعات راهبردی در اسفند ماه سال ۱۴۰۰ تأسیس و افتتاح شد.