بخش عمده ای از ذخایر نفت و گاز عربستان سعودی در استان های شرقی و شمال شرقی این کشور قرار دارد. تا 31 دسامبر 2020، آرامکوی عربستان کل ذخایر اثبات شده را 2/255 میلیارد بشکه، شامل 4/195 میلیارد بشکه نفت خام، 4/3 میلیارد بشکه میعانات، 2/25 میلیارد بشکه NGL و معادل 1/31 میلیارد بشکه نفت (4/5 تریلیون مترمکعب) گاز طبیعی خشک تخمین زد. این برآوردها سهم عربستان سعودی از منطقه بی طرف عربستان و کویت را نیز در بر می¬گیرد. در سال‌های اخیر، آرامکو به دنبال تثبیت خود به عنوان یک بازیگر مهم در بخش گاز غیرمتعارف بوده که به دنبال آن، در حال انجام پروژه های اکتشافی در شمال عربستان، غوار جنوبی و حوضه جفوره  است. به نظر می رسد تلاش های اکتشافی در جفوره موفقیت آمیز بوده، زیرا آرامکو برنامه هایی را برای توسعه این منبع با حجم تخمینی 7/5 تریلیون مترمکعب اعلام کرده است. شرکت آرامکو قصد دارد تولید گاز خود را تا سال 2030، تا 50 درصد نسبت به سال 2021 افزایش دهد.
در اواسط نوامبر 2023، وزیر نیروی عربستان اعلام کرد که شرکت آرامکو دو میدان گاز طبیعی جدید را در منطقه ربع الخالی با نام میادین الحیران و المحاکیک  کشف کرده است. همچنین، اکتشافات دیگری نیز در میادین استان های شرقی اعلام شده است. 
 در بیانیه وزارت نیرو آمده است که شرکت نفت عربستان سعودی، آرامکو، نخستین اکتشاف را در مخزن حنیفه در چاه الحیران-1  انجام داد. گاز طبیعی از مخزن حنیفه در الحیران‌‌‌-۱ با نرخ استاندارد ۳۰ میلیون فوت‌مکعب در روز همراه با1600 بشکه میعانات گازی و از مخزن العرب‌-سی به میزان 1/3 میلیون فوت‌مکعب در روز جاری شده است. دومین کشف در چاه المحاکیک-2 انجام شد که در آن گاز طبیعی با حجم 85/0 میلیون فوت‌مکعب در روز جریان می یابد. 
پنج مخزن گاز طبیعی شامل یک مخزن در میدان شادون در غرب مرکز حرض و مخزن جالا  در میدان آسکرا  که در آن گاز با نرخ 46 میلیون مکعب در روز جریان دارد نیز پیش از این کشف شد.کشف گاز طبیعی در مخزن عنیزه  در میدان مزالیج  در جنوب غربی ظهران  اتفاق دیگری بود که به‌تازگی رخ داده است. همچنین گاز طبیعی در مخزن السرا در میدان الودیحی  و مخزن القصیبه در میدان اوتاد  در جنوب غربی شهر حفوف کشف شد. گاز طبیعی از مخزن السرا به میزان 7/11 میلیون فوت‌مکعب در روز و از مخزن القصیبه با نرخ روزانه 1/5 میلیون فوت‌مکعب خارج می شود.
ذخایر در بیش از 130 میدان پراکنده شده است که حدود نیمی از آنها در 9 میدان عظیم در شمال شرقی کشور به نام های غوار، صفانیه، خریس، منیفه، شیبه، قطیف، خرسانیه، زلوف و ابقیق  متمرکز شده اند. تلاش‌ها برای اکتشاف گاز بر منابع غیرهمراه، به‌ویژه در حوضه نفتی غوار در خلیج فارس متمرکز شده است. پیش از این، این شرکت اکتشافاتی را در دریای سرخ، شامل مطالعات زمین شناسی و حفاری آغاز کرده بود. با این حال تا امروز، هیچ پیشرفتی در توسعه این منابع گزارش نشده است، که می تواند به دلیل هزینه نسبتاً بالای آن  باشد.
توسعه گاز متعارف
در میان مدت، افزایش تولید گاز در عربستان سعودی به دنبال توسعه میدان های متعارف غیرهمراه صورت می گیرد، زیرا با توجه به موانع فنی و مالی برای تولید، منابع غیرمتعارف نقش محدودی دارند و تنها در بلندمدت و پس از چند دهه، یک رشد قوی برای آن تخمین زده می شود. 
پس از رشد تخمینی 5 درصدی در سال 2022، پیش‌بینی می‌ شود تولید گاز به ترتیب در سال‌های 2023 و 2024، 4 درصد و 9/0 درصد رشد داشته باشد. در مجموع، عربستان سعودی قصد دارد ظرفیت تولید گاز خود را در یک دوره 10 ساله تا 50 درصد افزایش دهد که به طور کلی، مطابق با پیش بینی های فیچ سولوشن است. در این راستا چندین پروژه کلیدی در حال انجام است. 
عربستان سعودی به منظور جایگزینی نفت خام و به¬کارگیری گاز در بخش‌های صنعتی و برق و در نهایت صادرات گاز به دنبال افزایش شدید در تولید گاز است. بیشتر تولیدات عربستان تا به امروز مربوط به گازی بود که از میدان نفتی بزرگ قوار استخراج می¬شود. در سال‌های اخیر، ریاض دستاوردهایی را در افزایش تولید و تنوع بخشیدن به منابع گاز همراه خود داشته است. همچنین افزایش شدیدی در تعداد دکل‌های گازی در عربستان رخ داده است که انتظار می¬رود این روند صعودی ادامه داشته باشد. میدان گازی فراساحلی کاران که در سال 2011 فعال شد، اولین میدان گازی غیرهمراه بود که در این کشور توسعه یافت. 

نمودار 1) پیش بینی تولید گاز عربستان سعودی (32- 2021)

توسعه گاز غیر متعارف
توسعه تجاری منابع گازی Tight ، پتانسیل بالایی برای رشد تولید بلندمدت دارد. در فوریه 2020، آرامکوی عربستان سعودی اعلام کرد که مجوزهای نظارتی برای توسعه میدان غول پیکر جفوره را دریافت کرده است. تخمین زده می شود که این میدان بزرگترین ذخایر غیرمتعارف گاز غیرهمراه را در این منطقه - حدود 7/5 تریلیون متر مکعب گاز طبیعی- در خود جای می دهد. اولین گاز این پروژه برای سال 2024 برنامه¬ریزی شده است  که انتظار می رود حدود 7/20 میلیارد مترمکعب گاز طبیعی، 3/4 میلیارد مترمکعب اتان و 630000 بشکه در روز مایعات و میعانات گاز طبیعی تولید کند. این پروژه برای پادشاهی عربستان بسیار مهم است، زیرا توسعه منابع غیرمتعارف را به عنوان کلیدی برای دستیابی به اهداف انرژی خود می داند. ارزیابی آرامکوی عربستان سعودی از جفوره (به ویژه سازند کوه طوایق ژوراسیک ) نشان‌دهنده کیفیت خوب مخزن در  یک سازند آن، با محتوای بالای مواد آلی و محتوای کم رس، اشباع گاز بالا و اشباع آب کم و تخلخل بالا است. جفوره در شرق میدان قوار به سمت خلیج فارس قرار دارد. این پروژه ها از زیرساخت های توسعه یافته و دسترسی آسان به آب دریا بهره مند خواهند بود. تولید از مخازن غیرمتعارف به آب فراوان نیاز دارد و در دسترس بودن آب یک نگرانی مهم در بهره¬برداری از این منابع در سطح جهان است.
توسعه منابع غیرمتعارف برای عربستان روز به روز اهمیت بیشتری پیدا می کند، زیرا تجاری‌سازی برنامه‌ریزی‌شده سایر منابع گازی- به‌ویژه منابع فراساحلی در دریای سرخ و در ربع ‌الخالی- تاکنون محقق نشده است. به منظور اکتشاف و تولید در ربع الخالی، چند مشارکت بین‌المللی در سال‌های اخیر صورت گرفته که علیرغم اکتشافات بزرگ، این مشارکت ها هنوز به ثمر نرسیده است. به عنوان مثال، در مارس 2019، کشف قابل توجهی در دریای سرخ توسط «خالد الفالح »، وزیر سابق انرژی، گزارش شد که تصور می شد چشم انداز توسعه میادین فراساحلی را بهبود بخشد، با این حال، ارزیابی و بررسی های بیشتری اعلام نشده که ممکن است به دلیل اعماق زیاد آب و هزینه های بسیار بالای توسعه ی آن باشد. همچنین حجم بالای گوگرد گاز و همچنین فقدان زیرساخت های موجود در منطقه به طور قابل توجهی هزینه های توسعه را افزایش می دهد. مانع دیگر بر سر راه توسعه میادین، سقف قیمت گاز داخلی در این کشور است که برای ترغیب سرمایه¬گذاری از سوی شرکت های بزرگ نفتی بسیار پایین است. 

تقاضای گاز طبیعی عربستان سعودی در طول این دوره 10 ساله به طور کامل توسط تولید محدود شده است و انتظار می رود که در سال‌های 2023 و 2024 به ترتیب 4 و 1 درصد افزایش یابد که مطابق با رشد تولید است. انتظار می رود تقاضا از طرف بخش برق و پتروشیمی ها افزایش یابد. همچنین در بلندمدت، دولت عربستان قصد دارد نقش گاز در ترکیب انرژی داخلی را به عنوان بخشی از سیاست های کاهش شدت انتشار گازهای گلخانه ای افزایش دهد. به منظور حفظ صادرات نفت خام در مواجهه با افزایش سریع تقاضای داخلی، عربستان سعودی به گاز روی آورده است تا نقش نفت خام در بخش تولید برق را جایگزین کند. با این حال، تغییر سوخت با رشد مداوم تقاضای انرژی تا حدودی تضعیف خواهد شد و طبق پیش بینی های فیچ-سولوشن، نفت یک جزء مهم در ترکیب صنعت برق عربستان در طول دوره پیش‌بینی 10 ساله تا سال 2032 باقی خواهد ماند.
در سال 2031، پیش بینی می شود که نفت حدود 4/37 درصد از کل تولید برق را به خود اختصاص دهد که تنها اندکی کمتر از سهم آن در سال 2021 (9/44 درصد) است، همچنین انتظار می رود در همان دوره تولید برق با سوخت گاز نیز از 55% به 1/60 % افزایش یابد. رشد تولید برق با سوخت گاز، توسعه صنعتی و افزایش تولید پتروشیمی، همگی به میزان قابل توجهی تقاضای داخلی برای گاز را افزایش می‌دهند، که دسترسی محدود به گاز تامین آن را با مشکل مواجه می کند. تغییر سریع تر از نفت به گاز می تواند با آغاز واردات ال ان جی پشتیبانی شود. تعدادی ازکشورهای خاورمیانه برای پاسخگویی به اوج تقاضای خود در تابستان، به دلیل افزایش در دسترس بودن و کاهش قیمت تک محموله ال ان جی در سطح جهانی، به آن روی آورده اند.  با این حال، تا به امروز عربستان سعودی تمایلی به واردات آن نشان نداده و استقلال انرژی اولیه خود را حفظ کرده است.

نمودار 2) پیش بینی مصرف و تولید گاز (2032-2021)

 
انتظار می رود که در یک دوره پیش بینی 10 ساله، تقاضای گاز بیش از تولید باشد و پتانسیل صادرات برای این کشور را تضعیف کند. به دلیل رشد شدید مصرف داخلی و با تأخیر در پروژه‌های بزرگ گازی که احتمال کمبود عرضه کوتاه‌مدت را ایجاد می‌کند، عربستان سعودی ممکن است در سال‌های آینده به واردات روی بیاورد. بنا به برخی گزارش‌ها عربستان سعودی در حال بررسی ساخت پایانه واردات ال ان جی است. واردات ال ان جی منابع تامین انرژی را متنوع می‌کند و می‌تواند راه‌حلی انعطاف‌پذیر برای برآورده کردن اوج تقاضای فصلی باشد. گفتنی است، سایر کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس مانند کویت و امارات که واردات فصلی ال ان جی را انجام می دهند، با مشکل مواجه شده اند به طوریکه به دنبال حذف این منبع در سبد انرژی خود هستند. 
تأخیر در پروژه‌های در دست توسعه یا اختلال در عرضه گاز داخلی می‌تواند منجر به افزایش واردات ال ان جی شود و چشم‌انداز واردات ال ان جی در زمان «ولیعهد محمد بن سلمان» ، به‌طور قابل‌توجهی تقویت شده است. به علاوه، بعید است که پادشاهی عربستان بتواند بدون تکمیل تولید داخلی به اهداف چشم انداز 2030 خود که گاز طبیعی نقش مهمی در آن ایفا می کند  دست یابد. تولید گاز غیرمتعارف، چشم انداز بلندمدت تولید گاز کشور را به میزان قابل توجهی بهبود بخشیده است و آرامکو به دنبال صادرات در بلندمدت است.  با این حال، اگر صادرات افزایش یابد، به احتمال زیاد خارج از دوره پیش بینی ده ساله خواهد بود.
شرکت آرامکوی سعودی همچنین در حال جذب دارایی های ال ان جی در بازارهای بین المللی است. در سال 2019، این شرکت قراردادی را امضا کرد که شامل خرید 25 درصد سهام کارخانه مایع¬سازی پورت آرتور در ایالات متحده و همچنین یک قرارداد خرید و فروش 20 ساله 5 میلیون تن در سال  برای همان تأسیسات بود. ادغام در زنجیره تامین جهانی ال ان جی می تواند واردات ال ان جی را برای عربستان جذاب تر کند.

علیرغم وجود منابع بالقوه بسیار، عربستان سعودی در مقایسه با ایالات متحده، برای تکرار انقلاب گاز شیل آمریکای شمالی با سختی مواجه است. بر اساس تخمین های بیکر هیوز عربستان سعودی حدود 3/18 تریلیون مترمکعب ذخایر گاز شیل و Tight دارد که از نظر فنی قابل بازیافت است. بر اساس داده های اداره اطلاعات انرژی آمریکا (EIA)،6/17 تریلیون مترمکعب از این ذخایر در ایالات متحده وجود دارد. توسعه منابع شیل در مقیاس بزرگ همیشه مستلزم زمان بسیار طولانی است. شیل یک منبع بسیار ناهمگن است و به منظور درک ویژگی‌های زمین‌شناسی مخزن، نیاز به اکتشاف و ارزیابی گسترده است. عوامل متعددی به رشد خیره کننده شیل در ایالات متحده کمک کرده است. ایالات متحده به یک تولید کننده مطرح تبدیل شده است و توسعه دهندگان شیل از زیرساخت¬های وسیع، بخش خدمات توسعه یافته و وجود نیروی کار باتجربه بهره می برند. بازار به طور کامل آزاد است و سیاست گذاری ها، رژیم مالی و اعطای مجوز ها از اکتشاف و تولید حمایت می کند. مهم تر از همه، چشم انداز شرکت ها متنوع و بسیار رقابتی است، که به ایجاد نوآوری سریع و مداوم در بخش شیل کمک کرده است. 
با وجود دارا بودن برخی از این مزایا، بازار گاز عربستان آزاد نشده و قیمت‌ها پایین است که اقتصاد پروژه را تحت فشار قرار می‌دهد؛ اما رشد تولید از منابع غیرمتعارف به یک اولویت راهبردی تبدیل شده است. آرامکوی عربستان سعودی بسیار با تجربه و از نظر فنی توانمند است، با این حال تولید از منابع غیرمتعارف توانمندی اصلی این شرکت نیست. شرکت ملی نفت عربستان همچنین با شرکت های بزرگ خدمات نفتی در ایالات متحده از جمله شلمبرژه ، هالیبرتون  و بیکرهیوز  همکاری داشته است که تخصص قابل توجهی در زمینه های غیرمتعارف دارند. عامل بازدارنده اصلی عربستان نسبت به ایالات متحده فقدان یک چشم انداز رقابتی متنوع در میان شرکت ها است. تنوع بازیگران که هر کدام بر روی بخشی تخصص دارند، در کشف و بهره برداری از مخازن شیل و گاز Tight با درجه ناهمگنی بالا،  مزیت مهمی محسوب می شود.
زمین شناسی مخازن که حتی در سطح محلی نیاز به زمان، سرمایه و مهارت دارد، به منظور شناسایی ذخایر و بهینه سازی تولید انجام می شود و در نهایت منجر به تصمیم گیری های عملیاتی مهم از جمله محل قرارگیری و فاصله گذاری چاه ها و طول های جانبی بهینه می شود. توانایی یک شرکت برای انجام این کار در یک حوضه الزاماً محدود است. با توجه به شدت حفاری بالا، تولید غیرمتعارف نیز بسیار سرمایه بر است.آرامکو از نظر مالی در موقعیت بسیار خوبی قرار دارد، اما به تنهایی نمی تواند حجم سرمایه گذاری را که در  شیل ایالات متحده دیده می شود، بر عهده بگیرد. بنابراین، چشم انداز رشد تولید گاز غیرمتعارف در عربستان سعودی، تنها در بلندمدت می تواند روشن باشد.

منابع:

Saudi Arabia discovers natural gas in different locations (thenationalnews.com)
Saudi Arabia Announces Discovery of Natural Gas - SaudiGulf Projects