میدان گازی آرش از میدانهای گازی ایران است که در شمال خلیج فارس و در استان هرمزگان قرار دارد. میدان آرش در سال 1346 کشف و بهره¬برداری از آن در سال 1391 آغاز شد. این میدان گازی از میادین مشترک ایران، با کشورهای کویت و عربستان میباشد.
میدان گازی آرش از میدانهای گازی ایران است که در شمال خلیج فارس و در استان هرمزگان قرار دارد. میدان آرش در سال 1346 کشف و بهره برداری از آن در سال 1391 آغاز شد. این میدان گازی از میادین مشترک ایران، با کشورهای کویت و عربستان میباشد. ذخیره در جای گاز میدان آرش 20 تریلیون فوت مکعب و ذخیره نفت درجای این میدان نیز نزدیک به 310 میلیون بشکه برآورد میشود. میدان گازی آرش از سوی دو کشور عربی مذكور میدان الدوره نامیده میشود.
کویت و عربستان سعودی یک گام به توسعه میدان گازی فراساحلی الدوره در منطقه بیطرف تقسیمشده (PNZ) نزدیکتر شدهاند. علیرغم اینکه هر دو کشور از کمبود گاز رنج می برند، اختلافات قبلي در مورد توسعه هرگز از بین نرفت، زیرا دو همسایه رویکردهای متفاوتی را ترجیح داده اند. ایران بیان می¬دارد که این میدان تا آبهای کشور گسترش مییابد - جایی که به نام آرش شناخته میشود - و این موضوع را برای کویت و عربستان سعودی پیچیدهتر میکند. آرش/الدوره یک میدان گازی مشترک بین ایران، کویت و عربستان سعودی است که بخشهایی از آن در مناطقی بین ایران و کویت قرار دارد، هنوز مرزهای دریایی مشخص نشده است. ایران آماده ورود به گفت وگو برای بحث در مورد توسعه است. شاهزاده عبدالعزیز بن سلمان، وزیر انرژی عربستان سعودی و محمد الفارس، همتای کویتی وی، در 21 مارس سندی را امضا کردند و طرفین تخمین زدند که این میدان به طور بالقوه می تواند یک میلیارد فوت مکعب در روز گاز خشک و 84000 بشکه در روز میعانات تولید کند. خروجی به طور مساوی بین دو کشور تقسیم خواهد شد. این توافق در سفر اخیر شاهزاده عبدالعزیز به کویت انجام شد، اما هیچ جدول زمانی برای توسعه ارائه نگردید.
علیرغم روابط گرم کویت و عربستان سعودی، مدیریت مشترک آنها بر PNZ اغلب باعث ایجاد تنش شده است. تولید از بخش دریایی در سال 2014 و بخش خشکی در سال 2015 به دلیل اختلاف¬نظر بین این دو كشور متوقف و در فوریه 2020 از سر گرفته شد( MEES، 28 فوریه 2020). طبق گزارش شرکت اطلاعاتی Kpler، صادرات PNZ از آن زمان به حدود 250000 بشکه در روز بهبود یافته است که بسیار کمتر از ظرفیت پیش¬بینی¬شده 500000 بشکه در روز اعلام شده توسط کویت و عربستان سعودی است. بخش فراساحلی PNZ توسط شرکت عملیات مشترک خفجی (KJO) از شرکت نفت کویت (KGOC) و شرکت عملیاتی آرامکو (AGOC) اداره می-شود. بنابراین KJO مسئول هر گونه توسعه الدوره خواهد بود.
در حالی که هیچ چارچوب زمانی برای توسعه ارائه نشده است، دو کشور بر روی یک عنصر کلیدی از هر برنامه توسعه که تا به حال در توقف چند ساله وجود داشته است، توافق کردند.تولید از میدان الدوره با 500 میلیون فوت مکعب گاز در روز از مسیر خط لوله به الزور در کویت و 500 میلیون فوت مکعب گاز در روز از مسیر خط لوله به راس الخفجی در عربستان سعودی تقسیم خواهد شد.
منطقه بی طرف کویت و عربستان عربستان: زیرساخت نفت
Source: Kuwait & Saudi To Develop Joint Offshore Dorra Gas Field,MEES, 25 March 2022.
برای کویت، هنگامی که گاز به ساحل الزور رسید، می تواند بلافاصله وارد شبکه گاز شود. یک پایانه عظیم واردات LNG با ظرفیت 22 میلیون تن در سال در ماه گذشته و پس از شروع عملیات در اواسط سال 2021 به طور کامل در آنجا راه¬اندازی شد (MEES، 25 فوریه).کویت همچنین دارای نیروگاه های گازی با ظرفیت تولید 7.62 گیگاوات در الزور است.
در حالی که کویت به سهم عربستان در الدوره اذعان دارد، هرگز آشکارا اعتراف نکرده است که ایران ادعای مشروعی دارد. از این رو، بعید است به سهولت توافق صورت گیرد. ایران توسعه میادین هم مرز با عراق (MEES، 1 اکتبر 2021)، عربستان سعودی (MEES، 21 مه 2021) و قطر را نیز در اولویت قرار داده است.
مناقشه الدوره/آرش به دهه 1960 برمیگردد، زمانی که ایران و کویت حق بهره برداري دریایی (ایرانیها به BP و کویتیها به شل) که در بخش شمالی میدان همپوشانی داشتند، اعطا کردند. در سال 2000، عربستان سعودی و کویت به فعالیت حفاری ایران در منطقه نامشخص در آن زمان اعتراض کردند (MEES، 15 مه 2000)و به دنبال آن مرزهای دریایی خود را در منطقه بی¬طرف تعیین کردند (MEES، 10 ژوئیه 2000).در سال 2012، تهران تلاش کرد تا با کویت در زمینه توسعه همکاری کند، اما کویتی¬ها با آن مخالفت کردند. حتی دیدار شیخ صباح الاحمد الصباح در سال 2014 نیز نتوانست به مناقشه پایان دهد (MEES، 6 ژوئن 2014). در سال 2015، کویت پس از شایعاتی مبنی بر اینکه تهران قرار است این میدان را به شرکت های خارجی پیشنهاد دهد، کاردار ایران را احضار کرد (MEES، 28 اوت 2015). پیش از این، مقامات سعودی نیز ادعاهای ایران در این میدان را رد کرده بودند (MEES، 4 ژوئیه 2014). با توجه به وضعیت ژئوپلتیک کنونی، چشمانداز یک توافق سه جانبه ضعیف به نظر میرسد، زیرا روابط عربستان سعودی و ایران نیز در شرایط مناسبی نمی باشد.
از منظرایران، میدان گازی آرش/الدوره، میدان مشترک ایران، کویت و عربستان سعودی است. بخشهایی از آن در مناطقی بین ایران و کویت قرار دارد که مرز آبی آن مشخص نشده است و جمهوری اسلامی ایران نیز حق بهرهبرداری از این میدان گازی را برای خود محفوظ میدارد. اقدام اخیر کویت و عربستان سعودی در چارچوب سند همکاری مغایر با آنچه قبلاً مذاکره شده بوده و غیرقانونی است و هرگونه اقدامی در زمینه بهره¬برداری و توسعه این میدان باید با هماهنگی هر سه کشور باشد. با توجه به بیانیه اخیر وزارت نفت ايران مبني بر اينكه عملیات حفاری در این میدان به زودی آغاز خواهد شد، احتمالاً تنشها را بین ایران و همسایگان خلیج¬فارس تشدید میکند. دلیل تأخیر در بهرهبرداری از این میدان مشترک، تصمیمگیری راجع به تحدید حدود و تعیین مرز با کویت بوده است، اما در شرایطی که طرف مقابل بدون توجه به مذاکرات پیشین و بهصورت یکجانبه به توسعه این میدان اقدام کند، دلیلی برای تأخیر ايران وجود ندارد.
آدرس: تهران، خیابان ولیعصر، روبروی پارک
ملت، کوچه شهید سلطالی، شماره ۶۵
تلفن: ۶۰-۲۲۰۲۹۳۵۱
info@gashouse.ir :پست الکترونیک
خانه مطالعات راهبردی گاز به منظور استفاده بهینه از ظرفیتها و توانمندیهای موسسه مطالعات بینالمللی انرژی برای پاسخ گویی به نیازهای مطالعالی، پژوهشی و تحقیقاتی شرکت ملی گاز ایران در حوزه مطالعات راهبردی در اسفند ماه سال ۱۴۰۰ تأسیس و افتتاح شد.