ادامه بحران میان روسیه و اوکراین، رهبران کشورهای اروپایی را بر آن داشت تا به دنبال کاهش وابستگی انرژی به روسیه باشند، اروپا برای تقریبا 40 درصد از نیازهای گاز طبیعی خود، به روسیه وابسته است و رهبران اروپایی در نظر دارند تا این وابستگی را به میزان دو سوم کاهش دهند.
ادامه بحران میان روسیه و اوکراین، رهبران کشورهای اروپایی را بر آن داشت تا به دنبال کاهش وابستگی انرژی به روسیه باشند، اروپا برای تقریبا 40 درصد از نیازهای گاز طبیعی خود، به روسیه وابسته است و رهبران اروپایی در نظر دارند تا این وابستگی را به میزان دو سوم کاهش دهند. بنابراین، کشورهای اروپایی در تلاش هستند تا منابع مورد نیاز خود را از خاورمیانه و مدیترانه تامین کنند. در این حالت میتوان گفت، امنیت انرژی به یکی از اولویتهای اصلی اروپا تبدیل شده و مبارزه برای مهار تغییرات آب و هوایی و گرمایش جهانی را تحتالشعاع قرار داده است.
به دنبال تصمیم کشورهای اروپایی مبنی بر کاهش واردات گاز از روسیه، این کشورها در تلاش هستند تا گاز مورد نیاز خود را از خاورمیانه و مدیترانه تامین کنند. اعضای شورای همکاری خلیج فارس (غنی از گاز و نفت) از جمله اين كشورها بودند، هرچند این کشورها بر این باورند که نمیتوانند صادرات هیدروکربن خود را به اروپا تا میزان قابل توجهی (به دلیل محدودیتهای تولید و بستن قراردادهای بلندمدت برای بخش زیادی از تولیدات آتی با مشتریان خود در آسیا)، افزایش دهند.
در هفتههای گذشته، آلمان، ایالات متحده و بریتانیا نمایندگان خود را به عربستان سعودی و امارات متحده عربی که از تولیدکنندگان اصلی نفت و گاز به حساب میآیند، فرستاده و از آنها درخواست کردهاند تا عرضه انرژی خود را افزایش دهند، اما به درخواستهای ایشان اعتنایی نشد و قطر تنها کشوری بود که با انتقال شش محموله الانجی به بریتانیا و بلژیک (که مقصد آنها آسیا بود)، نشان داد که تولید گاز خود را به منظور کمک به اروپا برای پوشش بخشی از این کمبود عرضه افزایش خواهد داد.
در حال حاضر، قطر حدود 30 درصد از الانجی خود را به اتحادیه اروپا عرضه میکند، اما آلمان به دلیل نداشتن پایانههای الانجی، سهمی از این مقدار ندارد و برای اصلاح این وضعیت، به سرعت به دنبال ساخت دو پایانه الانجی است، هرچند سه سال زمان میبرد تا این پایانهها به بهرهبرداری برسند. وزیر اقتصاد آلمان از انعقاد قرارداد بلندمدت تامین گاز میان کشورش و قطر در سفر به دوحه، خبر داد و از عدم وابستگی آلمان به گاز روسیه در آینده سخن گفت.
شایان ذکر است که جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا پس از ممنوعیت رسمی واردات نفت روسیه توسط آمریکا، تلاش کرد با محمد بن سلمان تماس بگیرد و از عربستان سعودی بخواهد که عرضه نفت خود را افزایش دهد، اما از آنجایی که روابط بین دو کشور به دلیل اظهارات جو بایدن بر سر موضوع قتل جمال خاشقچی و اینکه قول داده بود از عربستان یک کشور منزوی و منفور بسازد و از این کشور بعنوان کشوری بدون ارزش اجتماعی یاد کرده بود، سرد است، محمد بن سلمان پاسخگوی تماس او نبود. از طرفی ممکن است دلیل نادیده گرفتن بایدن این باشد که عربستان سعودی و امارات معتقدند، دیگر از سوی آمریکا علیه حوثیها در یمن و حملات موشکی آنها به تاسیسات نفتی در دو کشور حمایت نمیشوند و مسئله حائز اهمیت دیگر حذف حوثیها از فهرست سازمانهای تروریستی توسط بایدن است.
پس از سه حمله پهپادی به تاسیسات آرامکو در 21 مارس، پادشاهی عربستان سعودی اعلام کرد که مسئول کمبود در بازار جهانی انرژی نخواهد بود، زیرا حملات موشکی حوثیها باعث اختلال در عرضه خواهد شد.
در واقع عربستان سعودی نمیخواهد با پاسخ به درخواست اروپا و آمریکا، روسیه را از خود برنجاند، زیرا مسکو را به عنوان یک تامینکننده بالقوه تسلیحات میداند و دیگر نمیخواهد از سوی ایالات متحده، آنگونه که دونالد ترامپ، رئیسجمهور سابق این کشور عربستان را توصیف کرده بود به چشم «گاو شيرده» دیده شود، اما از سویی دیگر، عربستان سعودی میداند که باید نفت برخی از کشورهای اروپایی را تامین کند، زیرا نمیخواهد مشوق اروپا برای تسریع در پذیرش انرژیهای تجدیدپذیر باشد.
لازم به ذکر است، عربستان سعودی در حال حاضر بخش بزرگی از نیاز انرژی لهستان را پوشش میدهد و در ژانویه گذشته نیز، آرامکو اعلام کرد که با خرید 30 درصد از سهام دومین پالایشگاه بزرگ لهستان و افزایش عرضه نفت به شرکت بزرگ انرژی پیکیان اورلن به میزان 200 تا 337 هزار بشکه در روز موافقت کرده است.
عدم تمایل تولیدکنندگان انرژی حوزه خلیج فارس به افزایش قابل ملاحظه تولید برای جایگزینی گاز و نفت روسیه در بازارهای اروپایی باعث شد تا رهبران ایالات متحده و اروپا توجه خود را به سایر منابع احتمالی عرضه و به ویژه مدیترانه شرقی معطوف کنند.
علاوه بر این، اتحادیه اروپا و ایالات متحده، در حال بررسی مجدد امکانسنجی ساخت خطوط لولهای به منظور انتقال گاز طبیعی از مدیترانه شرقی به اروپا (از طریق خط لوله ایستمد و یا خط لولهای که گاز اسرائیل را به ترکیه و از آنجا به اروپا منتقل کند)، هستند.
کارینه الحارار ، وزیر انرژی رژیم اشغالگر قدس اخیرا از درخواست اتحادیه اروپا از اين رژیم مبنی بر تامین گاز طبیعی مورد نياز این کشورها خبر داد و گفت اسرائیل می تواند 10 درصد از حجم گازی را که اروپا در حال حاضر از روسیه خریداری میکند، تامین کند.
یائیر لاپید ، وزیر امور خارجه اسرائیل در یکی از جلسات سه جانبه با همتایان یونانی و قبرسی خود (نیکوس دندیاس و یوانیس کاسولیدس )، که هر ساله با تمرکز بر مسائل انرژی و امنیت برگزار میشود، گفت: « بحران میان روسیه و اوکراین ساختار بازارهای انرژی اروپا و خاورمیانه را تغییر خواهد داد و منجر به بروز خطراتی میشود، اما بحران فرصتی را ارائه میدهد که باید مورد بررسی قرار گیرد».
در جولای 2021، اسرائیل پروژه 6 میلیارد یورویی ایستمد را با هدف کاهش وابستگی به سوخت روسیه، بصورت انتقال گاز از طریق خطلوله از اسرائیل و قبرس به اروپا تصویب کرد. با این حال، زمان ساخت این خط لوله نامعلوم است، زیرا ترکیه که بزرگترین مصرف کننده گاز در منطقه است با آن مخالفتهای شدیدی داشته و در ژانویه ایالات متحده نیز به دلایل اقتصادی و زیست محیطی تصمیم به عدم حمایت از آن گرفت.
کشورهای اروپایی با ادامه بحران میان روسیه و اوکراین و اولویت امنیت انرژی برای ایشان، در تلاش هستند تا منابع مورد نیاز خود را از خاورمیانه و مدیترانه تامین کنند و اولین کشورهایی که رهبران اروپایی از آنها درخواست کردند تا کمبود انرژی حاصل از حذف گاز و نفت روسیه را پوشش دهند، اعضای شورای همکاری خلیج فارس بودند که این کشورها به دلیل محدودیتهای تولید و بستن قراردادهای بلندمدت برای بخش زیادی از تولیدات آتی با مشتریان خود در آسیا نمیتوانند صادرات هیدروکربن خود را به اروپا تا میزان قابل توجهی افزایش دهند. عربستان سعودی و امارات متحده عربی نیز به درخواستهای آلمان، ایالات متحده و بریتانیا که نمایندگان خود را به این دو کشور فرستاده بودند، اعتنایی نکردند و قطر تنها کشوری بود که نشان داد تولید گاز خود را به برای کمک به اروپا افزایش خواهد داد. در واقع عربستان سعودی نمیخواهد با پاسخ به درخواست اروپا و آمریکا، روسیه را به عنوان یک تامینکننده بالقوه تسلیحات از خود برنجاند، از سویی دیگر، عربستان سعودی میداند که باید نفت برخی از کشورهای اروپایی را تامین کند، زیرا نمیخواهد مشوق اروپا برای تسریع در پذیرش انرژیهای تجدیدپذیر باشد.
در نتیجه عدم تمایل تولیدکنندگان انرژی خلیج فارس برای افزایش تولید به منظور جایگزینی گاز و نفت روسیه در بازارهای اروپایی باعث شد تا رهبران ایالات متحده و اروپا توجه خود را به سایر منابع احتمالی عرضه و به ویژه مدیترانه شرقی معطوف کنند.
آدرس: تهران، خیابان ولیعصر، روبروی پارک
ملت، کوچه شهید سلطالی، شماره ۶۵
تلفن: ۶۰-۲۲۰۲۹۳۵۱
info@gashouse.ir :پست الکترونیک
خانه مطالعات راهبردی گاز به منظور استفاده بهینه از ظرفیتها و توانمندیهای موسسه مطالعات بینالمللی انرژی برای پاسخ گویی به نیازهای مطالعالی، پژوهشی و تحقیقاتی شرکت ملی گاز ایران در حوزه مطالعات راهبردی در اسفند ماه سال ۱۴۰۰ تأسیس و افتتاح شد.