رژیم صهیونیستی از سال 2017 اکتشافات در دریای مدیترانه را با جدیت بیشتری دنبال کرده است.
رژیم صهیونیستی از سال 2017 اکتشافات در دریای مدیترانه را با جدیت بیشتری دنبال کرده است. تولید گاز طبیعی خشک از 48 میلیارد فوت مکعب در سال 2012 به روزانه 370 میلیارد فوت مکعب در 2019 افزایش یافته است. با وجود اینکه حجم گاز افزایش یافته اما رژیم صهیونیستی امکانات صادراتی در مقیاس بزرگ ندارد. پتانسیل ذاتی صادرات گاز از شرق مدیترانه، از جمله رژیم صهیونیستی ، به عنوان جایگزینی برای گاز روسیه قابل بحث است. این امر مستلزم توسعه مداوم میادین گازی در منطقه و همچنین راههایی برای انتقال گاز به اروپا است. توان رقابتی منابع مدیترانه شرقی منوط به یافتن راه حل های فنی برای انتقال گاز به اروپا پیدا است و در نتیجه آن، شرکتهای گاز قادر خواهند بود به توافقهای بلندمدت با اروپاییها دست یابند که توسعه میدانهای گازی موجود و ادامه حفاری برای یافتن میدانهای جدید را توجیه میکند.
چشم انداز تولید گاز در رژیم صهیونیستی
موفقیت Noa-1 و Mari-B به رونق اکتشاف در مدیترانه شرقی دامن زد. در سال 2009، با مشارکت نوبل انرژی، کشف میدان تمر در 90 کیلومتری غرب حیفا اعلام شد. همراه با میدان کوچکتری که در همان سال کشف شد، این مشارکت منجر به کشف حدود 250 میلیارد متر مربع ذخایر قابل بازیافت گاز شد. در سال 2010، سازه لویاتان توسط نوبل انرژی و شرکای آن در 30 کیلومتری غرب تامار، با حدود 500 میلیارد متر مکعب ذخایر قابل بازیافت کشف شد و این بزرگترین کشف جهانی گاز طبیعی در این دهه بوده است. طی چند سال بعد، مقادیر بیشتری گاز در میادین کاریش، طنین، دلفین، تمر جنوب غربی و آفرودیت-ایشایی کشف شد. ذخایر 75/1 تریلیون فوت مکعبی این میدان بسیار کمتر از حجم تخمین زده شده در دو میدان تولیدی رژیم صهیونیستی ، لویاتان (35 تریلیون فوت مکعب) و تامار (1/7 تریلیون فوت مکعب) است.
شکل 1: تحولات گاز در رژیم صهیونیستی
میادین تمر، لویاتان و کاریش به ترتیب در سال های 2013، 2020 و 2022 تولید خود را آغاز کردند. به لطف تولید در میادین تمر و لویاتان، رژیم صهیونیستی در سال 2019 به صادرکننده خالص گاز تبدیل شد. با تکمیل پروژههای توسعه در لویاتان و کاریش/تانین و امکان تولید حجم بیشتر، تولید از سال 2020 به بعد به طور قابل توجهی افزایش یافته است. در فوریه 2021، انرژین ظرفیت میادین کاریش و طنین را 8 میلیارد مترمکعب در سال اعلام کرد و انتظار دارد اوج فروش نفت و گاز حدود 8/7 میلیارد مترمکعب در سال باشد. در آگوست 2021، شرکت حفاری دلک اعلام کرد که در نیمه ی اول 2021، صادرات به اردن و مصر 53 درصد از فروش گاز میدان لویاتان را به خود اختصاص داده است. علاوه بر این، لویاتان در مسیر تولید 8/10 میلیارد مترمکعب است که از 2/10 میلیارد مترمکعب پیشبینی شده قبلی، بیشتر است. طبق گزارش های فیچ سولوشن، رژیم صهیونیستی در سال 2019، 8/10 میلیارد مترمکعب گاز طبیعی تولید کرده که تمام این حجم از میدان تمر تامین شده است. رشد تولید گاز با شروع میدان کاریش در سال 2022، ادامه خواهد داشت، شورون نیز به دلیل تقاضای بالا به افزایش تولید در میدان لویاتان ادامه خواهد داد.در حال حاضر، سالانه حدود 21 میلیارد متر مکعب گاز تولید می شود که بیش از 9 میلیارد متر مکعب آن به مصر و اردن صادر می¬شود. منابع داخلی عمدتاً برای تولید برق، در کنار برخی مصارف صنعتی، استفاده می شود.
شکل 2: میدان های گازی تحت کنترل رژیم صهیونیستی
پس از پایان کشمکش¬ها بین رژیم صهیونیستی و لبنان، در نهایت توسعه میدان گاز طبیعی کاریش مسیری رو به جلو برای بهره¬برداری از اکتشافات کوچکتر در این حوضه است. حتی پیش از افزایش اخیر در قیمت گاز، انرژین، به این نتیجه رسید که بهترین راه برای بهره¬برداری از این میدان این است که توسعه آن را به دو میدان کوچک دیگر در منطقه، کاریش شمالی و طنین پیوند دهد. انرژین این پروژه را از طریق یک شناور ذخیره¬سازی(FPSO)، با ظرفیت تصفیه گاز 8 میلیارد متر مکعب در سال و ظرفیت ذخیره¬سازی مایعات 800 هزار بشکه توسعه خواهد داد که این مقدار به برآورده کردن تقاضای انرژی فزاینده رژیم اشغال¬گر قدس کمک میکند. شناور ذخیره¬سازی(FPSO ) برای اتصال به شبکه گاز داخلی از طریق خط لوله¬ای به طول 90 کیلومتر به تأسیسات خشکی رژیم صهیونیستی متصل می¬شود. در حال حاضر گاز حاصل از توسعه کاریش/طنین برای تغذیه بازار داخلی برنامه¬ریزی شده است. مزیت دیگر شناور پاور انرژین این است که بدون نیاز به تغییر مکان شناور، می¬توان آن را با سهولت به میدان¬های اضافی در منطقه¬ای که انرژین دارای مجوز است متصل کرد. با اجرای دقیق چنین بهره برداری، این شرکت امیدوار است که جریان تولید را ثابت نگه دارد و کاهشی را که در طول عمر پانزده ساله یک میدان مجزا رخ می دهد را جبران کند. در نهایت، در صورت موجود بودن گاز مازاد برای صادرات، این حجم به عنوان اولین مشتری در اختیار مصر قرار می¬گیرد، اگرچه شرایط خرید برای کاریش و طنین به انرژین اجازه صادرات از این دو میدان را نمی¬دهد.
داده¬های ارائه شده توسط وزارت انرژی نشان می¬دهد که قبل از کشف اخیر انرژین، ذخایر گاز اثبات شده رژیم صهیونیستی بالغ بر 921 میلیارد متر مکعب است، در حالی¬که حداکثر نیاز رژیم صهیونیستی به گاز در 25 سال آینده از 500 میلیارد متر مکعب بیشتر نخواهد شد. رژیم صهیونیستی در حال حاضر حدود 10 میلیارد متر مکعب گاز طبیعی در سال صادر می¬کند که بخشی از آن برای استفاده در نیروگاه¬ها به اردن می¬رود؛ با این حال هر از چند گاهی پارلمان اردن خواستار لغو توافق با رژیم صهیونیستی است. بقیه گاز نیز به مصر می¬رود. بخش بزرگی از آن نیز به تاسیسات مایع¬سازی در سواحل مدیترانه و از آنجا به اروپا ارسال می¬شود. برخی کارشناسان معتقد هستند که رژیم صهیونیستی علاوه بر آنچه که در حال حاضر به اردن و مصر می¬دهد، می¬تواند سالانه 10 تا 25 میلیارد متر مکعب گاز طبیعی به اروپا عرضه کند که این امر مستلزم گسترش حفاری، توسعه و بهبود مسیرهای انتقال گاز به اروپا است. با این حال گزارش آدیری 2 نشان می دهد که از سال 2012 تنها سه حفاری جستجوی گاز در آب¬های تحت اشغال رژیم صهیونیستی انجام شده است که دو مورد آن در سال 2013 و یکی از آن ها در سال 2019 صورت گرفته است.
انتظار می رود افزایش تولید از لویاتان و تولید جدید از میادین طنین و کاریش، حجم صادرات آن¬ها را تا سال 2023 به 5/15 میلیارد متر مکعب افزایش دهد. احتمالاَ در آینده افزایش بیشتری از توسعه فاز B1 لویاتان حاصل خواهد شد.
تاخیر در شروع میدان کاریش زمینه صادرات گاز به مصر را درکوتاه مدت کاهش داده است. با این وجود، انتظار می رود صادرات خالص در سال 2022 به 13 میلیارد مترمکعب برسد.
مصرف گاز طی 10 سال آینده به دلیل در دسترس بودن گاز جدید از میادین تمر، لویاتان وکاریش/طنین و قراردادهای مربوط به آنها، رشد قابل توجهی خواهد داشت. به دلیل برنامههای رژیم صهیونیستی برای حذف کامل زغالسنگ در تولید برق تا سال 2025 این احتمال وجود دارد که پیش بینی ها به سمت بالا گرایش پیدا کند.
حجم قابل دستیابی از میادین گازی برای رژیم صهیونیستی قابل توجه است اما از نظر جهانی خیر.هرچند مقامات غربی باید انتظار اینکه چنین تحولاتی به کاهش بحران جهانی انرژی کمک می کند راکاهش دهند. برای مقایسه، لویاتان حدود 12 میلیارد متر مکعب در سال و تمر کمتر از 10 میلیارد متر مکعب تولید میکند، در حالی که تقاضای سالانه اروپا برای گاز حتی قبل از بحران اوکراین حدود 400 میلیارد متر مکعب بود و روسیه بیش از 40 درصد از این مقدار را تامین میکرد. واضح است که افزایش صادرات رژیم صهیونیستی کمترین تأثیر را بر این عدم تعادل خواهد داشت. با این وجود، برنامه ریزان در حال بررسی راه هایی برای افزایش تولید رژیم صهیونیستی هستند. به عنوان مثال، حجم لویاتان با افزایش متناسب اندازه پلت فرم ساحلی آن می تواند رشد کند. با این حال با آغاز استخراج گاز از میدان گازی کاریش و امضای توافقنامه سه جانبه بین رژیم صهیونیستی ، مصر و اتحادیه اروپا، احتمال اینکه این رژیم در سال 2022 بتواند سالانه 10 میلیارد متر مکعب گاز به اروپا صادر کند، بسیار بیشتر شده است.
در شرایط بحران کنونی در بازار گاز اتحادیه اروپا و فرآیند گذار انرژی، اتحادیه اروپا تلاش میکند تا دولتها و شرکتهای مختلف را به گسترش زیرساختهای انرژی در منطقه تشویق کند. در حال حاضر رژیم صهیونیستی شاید بتواند از دو مسیر حجم بیشتری از گاز را صادر کند: از طریق خط لوله به اردن (جایی که 80 درصد برق توسط گاز رژیم صهیونیستی تولید میشود) و مصر(بازار انرژی داخلی که ظاهراَ از 75 تریلیون متر مکعب ذخایر گاز کشور و تولید سالانه 65 میلیارد مترمکعب برآورد شده به اندازه کافی تغذیه نمی¬شود). در نهایت این رژیم شاید بتواند از یک تاسیسات شناور ال ان جی در سواحل تحت کنترل خود برای بارگیری گاز لویاتان استفاده کند، اگرچه دریای مواج در زمستان می تواند این رویکرد را دشوار و غیرممکن کند. برخی بر این باور هستند که ایجاد تاسیسات مایع¬سازی فراساحلی در دریا سریع ترین و کارآمدترین روش است. این امر رژیم صهیونیستی را در صادرات گاز کاملا مستقل می کند. و دیگر نیازی به مصر یا ترکیه نخواهد داشت و این انعطاف پذیری سبب سهولت در تصمیم گیری می شود که گاز را به چه کسی دهد. روش دیگر، خط لوله¬ای به قبرس است، جزیره ای که یک کشتی ال ان جی تقاضای داخلی نسبتاً کم آن را تامین و در عین حال بیشتر محمولات رژیم صهیونیستی را به خارج از قبرس صادر می¬کند. پس از مخالفت آمریکا، احداث این خط لوله برای انتقال گاز رژیم صهیونیستی به یونان عملاً کنارگذاشته شد و امکان سنجی توسعه پروژه خط لوله EastMed از رژیم صهیونیستی به یونان و ایتالیا از مسیر قبرس هنوز مشخص نیست. بنا بر گزارش¬ها، یکی از احتمالات دیگر احداث یک خط لوله زیر آب به ترکیه، که دارای خط لوله برای انتقال گاز به اروپا است، می باشد. روش دیگر احداث یک خط لوله مستقیم از مخازن در دریا به تاسیسات مایع سازی در مصر و گسترش جریان در امتداد خطوط لوله زمینی به مصر است.
به نظر می¬رسد که نخبگان سیاسی در مورد آغاز صادرات گاز به اروپا به اجماع رسیده اند و بحران سیاسی مداوم رژیم صهیونیستی نباید اجرای آن را به خطر بیندازد. با این حال بحث در مورد افزایش حجم مجاز صادرات، حداقل در مورد گاز به دست آمده از ذخایر جدید ادامه دارد. موافقان طرح افزایش صادرات بر فرصتهای سیاسی و اقتصادی تاکید دارند و بر این باور هستند که تا زمانی که مشتریان به خرید علاقمند هستند، باید صادرات افزایش یابد؛ آن هم در دوره ای که کشورها به دنبال دور شدن تدریجی از سوخت فسیلی هستند. با این حال، مخالفان نسبت به استمرار تمایل به گاز رژیم صهیونیستی شک دارند، از این رو سرمایه گذاری های عظیم در راستای ایجاد مسیرهای صادرات منطقی را نمی دانند. برخی دیگر معتقدند که مهمترین هدف حفظ ذخایر گاز است تا بتوان تقاضای فزاینده داخلی را در چند دهه آینده برآورده کرد. طبق قوانین موجود در رژیم صهیونیستی ، 540 میلیارد متر مکعب گاز (حدود 60 درصد ذخایر اثبات شده) برای بازار داخلی در نظر گرفته شده است و بنابراین نمی توان آن را در برنامه های صادراتی گنجاند.
در حال حاضر هیچ قراردادی با دریافت کنندگان گاز در اروپا امضا نشده و جزئیاتی در مورد قیمت گاز فروخته شده به اتحادیه اروپا ارائه نشده است. توسعه مستمر میادین گازی رژیم صهیونیستی و گسترش زیرساختهای آن (خطوط لوله و تاسیسات ال ان جی شناور)، پتانسیل صادرات این کشور را بیشتر خواهد کرد و بستن قراردادهای جدید و بلندمدت این مسیر را هموار می کند. با این حال دولت رژیم صهیونیستی قصد دارد تقاضای داخلی این کشور را در اولویت قرار دهد. با وجود اهمیت تجاری فزاینده آن، اهمیت فروش گاز به شرکای خارجی عمدتاً ماهیت سیاسی دارد، زیرا مقامات رژیم امید دارند که بتوانند از این طریق روابط خود را در منطقه توسعه دهند.
آدرس: تهران، خیابان ولیعصر، روبروی پارک
ملت، کوچه شهید سلطالی، شماره ۶۵
تلفن: ۶۰-۲۲۰۲۹۳۵۱
info@gashouse.ir :پست الکترونیک
خانه مطالعات راهبردی گاز به منظور استفاده بهینه از ظرفیتها و توانمندیهای موسسه مطالعات بینالمللی انرژی برای پاسخ گویی به نیازهای مطالعالی، پژوهشی و تحقیقاتی شرکت ملی گاز ایران در حوزه مطالعات راهبردی در اسفند ماه سال ۱۴۰۰ تأسیس و افتتاح شد.