در نوامبر سال  ، 2023درآمد روسیه از صادرات سوخت فسیلی 7 درصد (51 میلیون یورو در روز) کاهش یافت و به کمترین مقدار خود از  ماه جولای رسید. همچنین طوفان‌های حوضه دریای سیاه باعث کاهش ۱۲ درصدی درآمد صادرات نفت این کشور از طریق دریا (۵۵ میلیون یورو در روز) شد.
درآمد روسیه از صادرات ال‌ان‌جی در ماه نوامبر نسبت به ماه پیش از آن، 5 درصد (2.5 میلیون یورو در روز) و از صادرات گاز خط لوله، 25 درصد (18 میلیون یورو در روز) افزایش یافته است.
درواقع، درآمدهای صادراتی روسیه علیرغم رونق ال‌ان‌جی و گاز خط لوله، به کمترین مقدار خود از ماه جولای رسیده است.
مصرف گاز طبیعی فرانسه با آغاز سرما و در ماه نوامبر، 79 درصد افزایش یافت که منجر به افزایش 11 درصدی در واردات ال‌ان‌جی این کشور شد. 
به دلیل افزایش مصرف گاز در ماه نوامبر، صادرات گاز روسیه از طریق خط لوله ترکیه 68 درصد (457 میلیون یورو) افزایش یافت.

 اعمال سقف قیمتی بر صادرات نفت روسیه، تنها در ماه نوامبر منجر به کاهش 14 درصدی درآمد صادرات نفت (تقریباً معادل 1.6 میلیارد یورو) این کشور ‌شد. پایبندی دقیق به سقف قیمتی از زمان اجرای تحریم‌ها (در دسامبر 2022 تا پایان نوامبر 2023)، منجر به کاهش 12 درصدی درآمد روسیه شد که در مجموع به 16.7 میلیارد یورو می‌رسد.
سقف قیمت 30 دلار در هر بشکه، تنها در نوامبر 2023 درآمد روسیه را 4.9 میلیارد یورو یا 41 درصد کاهش ‌داد. اگر این سقف قیمت در دسامبر 2022 ایجاد شده بود، با اجرای کامل آن در زمان اجرای تحریم‌ها، درآمد روسیه 40 درصد (56 میلیارد یورو) کاهش می‌یافت.
ارسال 65 درصد از نفت خام روسیه توسط نفتکش‌های «سایه» صورت گرفت، در حالی که نفتکش‌های تحت مالکیت یا بیمه شده در کشورهایی که سیاست سقف قیمت را اجرا می‌کنند، 35 درصد مابقی را حمل کردند. نفتکش‌های سایه ای که مسئولیت حمل فرآورده‌های نفتی، مواد شیمیایی و ال‌پی‌جی  را بر عهده دارند، 38 درصد از کل حجم را جابجا ‌کردند، در حالی که مابقی توسط نفتکش‌های مشمول سیاست سقف قیمتی حمل شد.

در ماه نوامبر، درآمد صادرات نفت روسیه از طریق دریا 12 درصد (55 میلیون یورو در روز) کاهش یافت. این کاهش در صادرات نفت خام و فرآورده‌های نفتی از طریق دریا مربوط به طوفانی است که در ماه نوامبر در حوضه دریای سیاه رخ داد؛ چراکه منجر به اختلال در ترابری  و فعالیت‌های بارگیری  شد.  در همین ماه، صادرات نفت ، از بنادر روسیه در دریای سیاه 21 درصد کاهش یافت که کمترین مقدار در سال جاری است. همچنین درآمد این کشور از محل صادرات نفت خام از طریق دریا در این ماه 21 درصد (52 میلیون یورو در روز) کاهش یافت. در مقابل، درآمدهای حاصل از فروش نفت کوره  به میزان 0.4 درصد (0.3 میلیون یورو در روز) افزایش یافت. درآمد صادراتی این کشور از گازوئیل  7 درصد (6 میلیون یورو در روز) کاهش و درآمدهای صادراتی آن از بنزین، نفت سفید  و نفتا  7 درصد (2.4 میلیون در روز) افزایش یافت.

سوختهای فسیلی روسیه و خریداران آنها پس از تحریم های اتحادیه اروپا

زغال سنگ: چین از زمان تحریم روسیه توسط اتحادیه اروپا در 5 دسامبر 2022، 40 درصد از کل صادرات زغال سنگ این کشور را وارد کرده است و پس از آن، هند و کره جنوبی به ترتیب با سهم 20 و 13 درصد قرار دارند.
نفت خام: چین با خرید 45 درصد از نفت خام روسیه، بزرگترین خریدار نفت خام این کشور بود و پس از آن، هند، اتحادیه اروپا و ترکیه به ترتیب با سهم 32 درصد، 8 درصد و 4 درصد قرار دارند. از 5 دسامبر 2022، واردات نفت خام اتحادیه اروپا از طریق دریا به بلغارستان و از طریق خط لوله به جمهوری چک، اسلواکی و مجارستان صورت گرفته است.
ال‌ان‌جی: اتحادیه اروپا بزرگترین خریدار ال‌ان‌جی روسیه بود و 49 درصد از صادرات ال‌ان‌جی این کشور را خریداری کرد و پس از آن، چین با سهم 23 و ژاپن با 18 درصد قرار گرفتند. تاکنون هیچ تحریمی محموله‌های ال‌ان‌جی روسیه به اتحادیه اروپا اعمال نشده است.
ال‌پی‌جی: ترکیه بزرگترین خریدار ال‌پی‌جی روسیه بود که 55 درصد از ال‌پی‌جی صادراتی این کشور را خریداری کرد و پس از آن، اتحادیه اروپا با سهم 35 درصدی قرار دارد. اتحادیه اروپا تاکنون هیچ تحریمی بر واردات ال‌پی‌جی از روسیه اعمال نکرده است.
فرآورده‌های نفتی: از زمان ممنوعیت واردات نفت خام روسیه توسط اتحادیه اروپا، ترکیه با سهم 24 درصد بزرگترین خریدار فرآورده‌های نفتی این کشور است و پس از آن، چین با سهم 12 درصد قرار دارد. علیرغم اجرای تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه فرآورده‌های نفتی دریایی  روسیه در 5 فوریه 2023، صادرات نفت این کشور از طریق خط لوله تنها تا حدی تحریم شده است.
گاز خط لوله: اتحادیه اروپا با خرید 36 درصد از گاز خط لوله روسیه، بزرگترین خریدار آن بوده است و پس از آن ترکیه و چین به ترتیب با سهم 31 درصد و 28 درصد قرار دارند. تاکنون هیچ تحریمی علیه واردات گاز خط لوله روسیه به اتحادیه اروپا اعمال نشده است.

چین با سهم 36 درصد (5.7 میلیارد یورو) از کل صادرات سوخت های فسیلی روسیه، بزرگترین واردکننده از این کشور در ماه نوامبر بوده است. ترکیه در همان ماه، با 23 درصد (3.5 میلیارد یورو) دوم شد و هند با سهم واردات 18 درصد (2.8 میلیارد یورو) در رتبه سوم قرار دارد. اتحادیه اروپا و برزیل هم به ترتیب با سهم 17 (2.7 میلیارد یورو) و 6 درصدی (0.9 میلیارد یورو) در جایگاه‌های بعدی قرار گرفتند.
نفت خام هفتاد و چهار درصد (4.2 میلیارد یورو) از کل واردات چین را تشکیل می‌داد. گاز و فرآورده‌های نفتی خط لوله هر کدام 9 درصد (به ترتیب 0.48 میلیارد یورو و 0.49 میلیارد یورو) را شامل می‌شوند.
صادرات نفت خام روسیه از طریق دریا به چین، در مجموع 5 درصد کاهش داشت و به 41.1 میلیون تن رسید. نفت خام دریایی روسیه 11 درصد از کل حجم نفت خام وارداتی چین را تشکیل می‌داد. 72 درصد از واردات نفت خام روسیه از چین از نوع سیبری شرقی-اقیانوس آرام است.
افزایش واردات گاز روسیه توسط چین را می‌توان به تحولات اخیر نسبت داد.  در اکتبر،گازپروم و شرکت ملی نفت چین  قرارداد گازی خود را از طریق خط لوله Power of Siberia تمدید کردند و افزایش عرضه را تا پایان سال 2023 تسهیل کردند.
کل واردات ترکیه از روسیه شامل فرآورده‌های نفتی 35 درصد (1.2 میلیارد یورو)، نفت خام 25 درصد (0.9 میلیارد یورو)، گاز خط لوله 32 درصد (1.1 میلیارد یورو) و زغال سنگ 7 درصد (0.2 میلیارد یورو) است.
صادرات نفت به ترکیه در ماه نوامبر، رشد متوسط 2 درصدی داشت و در مجموع به 4.7 میلیون تن رسید. نفت روسیه 74 درصد از کل واردات ترکیه را تشکیل می‌داد. حجم واردات گاز این کشور از روسیه نسبت به ماه گذشته رشد قابل توجهی (69 درصد) داشت که آن را می توان به تغییرات فصلی تقاضا، از جمله افزایش 35 درصدی مصرف گاز نسبت داد.
نفت خام 85 درصد (2.4 میلیارد یورو) از کل واردات سوخت فسیلی هند از روسیه را تشکیل می‌دهد. فرآورده‌های نفتی 10 درصد (0.3 میلیارد یورو) و زغال سنگ 5 درصد (0.1 میلیارد یورو) مابقی را به خود اختصاص داده‌اند.
کل واردات نفت خام هند در ماه نوامبر، به 17.7 میلیون تن رسید که نشان دهنده کاهش 11 درصدی نسبت به ماه پیش از آن است. 31 درصد از کل واردات نفت خام هند در ماه نوامبر از روسیه بود که بیشترین سهم واردات هند از یک کشور بود. 70 درصد نفت خام صادراتی روسیه به هند از نوع اورال  بود.
در نوامبر، ال‌ان‌جی 30 درصد (0.8 میلیارد یورو) خرید اتحادیه اروپا از سوخت‌های فسیلی روسیه را تشکیل می‌داد. نفت خام با 32 درصد (0.86 میلیارد یورو) و گاز خط لوله و فرآورده‌های نفتی به ترتیب با 35 درصد (0.95 میلیارد یورو) و 3 درصد (0.09 میلیارد یورو) در جایگاه‌های بعدی قرار داشتند.
۹۹ درصد (۰.۹ میلیارد یورو) از صادرات سوخت‌های فسیلی روسیه به برزیل را فرآورده‌های نفتی تشکیل می‌داد. واردات نفت خام برزیل در ماه نوامبر به 2.9 میلیون تن رسید که 14 درصد نسبت به ماه پیش افزایش داشت. 46 درصد از واردات فرآورده‌های نفتی این کشور، منحصراً از روسیه بوده است؛ بویژه دیزل که 75 درصد از کل واردات فرآورده‌های نفتی این کشور از روسیه را تشکیل می‌داد.

در نوامبر 2023،کشورهای اروپای مرکزی و شرقی محصور در خشکی  و برخی از کشورهای اروپای جنوبی، گاز خط لوله روسیه را از مسیر اوکراین و ترک استریم دریافت کردند. نفت خام از طریق خط لوله نفت دروژبا  وارد شد. اتحادیه اروپا واردات گاز فسیلی و نفت خام را از خطوط لوله ممنوع نکرده است.
در ماه نوامبر مجارستان بزرگترین واردکننده سوخت‌های فسیلی روسیه در اتحادیه اروپا بود، اما درآمد روسیه از صادرات گاز طبیعی به مجارستان نسبت به ماه گذشته 6 درصد کاهش داشت و به 241 میلیون یورو رسید. کاهش 13 درصدی در حجم واردات گاز فسیلی این کشور از روسیه می‌تواند تحت تأثیر تغییرات مالیاتی باشد. به نظر می‌رسد که این کاهش نتیجه اجرای مالیات بر گاز روسیه توسط بلغارستان باشد. علاوه بر این، روسیه در ماه نوامبر هم کاهش 5 درصدی درآمد حاصل از صادرات نفت به مجارستان را تجربه کرد.
اسلواکی 416 میلیون یورو سوخت فسیلی از روسیه وارد کرد. واردات این کشور شامل نفت خام (289 میلیون یورو) و گاز خطوط لوله (126 میلیون یورو) بود.
فرانسه 316 میلیون یورو ال‌ان‌جی از روسیه وارد کرده است. در ماه نوامبر، مصرف گاز طبیعی فرانسه به دلیل سردی هوا 79 درصد افزایش یافت. این امر منجر به افزایش 11 درصدی واردات ال‌ان‌جی این کشور نسبت به ماه گذشته و افزایش قابل توجه 137 درصدی واردات از روسیه شد. 
در نوامبر سال جاری، بلغارستان به دنبال معافیت از ممنوعیت واردات از روسیه، 171 میلیون یورو نفت خام، 5 میلیون یورو فرآورده نفتی و 87 میلیون یورو گاز خط لوله از این کشور وارد کرد. براساس مطالعات مرکز تحقیقات انرژی و هوای پاک  و مرکز مطالعات دموکراسی  که در دسامبر سال جاری منتشر شد، بین اوت تا اکتبر 2023، تمام محموله‌های نفت خام روسیه که به پالایشگاه Lukoil Neftochim Burgas در بلغارستان وارد شده، بالاتر از سقف قیمتی بوده است. لوک اویل از خلأ قانونی در تحریم‌ها برای ایجاد درآمد اضافی از فروش نفت روسیه در داخل مرزهای اتحادیه اروپا استفاده کرده و در این زمان، ۲۳۱ میلیون دلار به درآمد صادراتی کرملین افزوده است.
در نوامبر 2023، جمهوری چک پنجمین واردکننده بزرگ سوخت فسیلی روسیه در اتحادیه اروپا بود که 166 میلیون یورو نفت خام و 73 میلیون یورو گاز خط لوله وارد کرد.

در نوامبر 2023 بندر سنگاپور مهم ترین مقصد سوخت‌های فسیلی روسیه به ارزش 687 میلیون یورو بود. واردات از روسیه 7 درصد (0.7 میلیون تن) از کل واردات سوخت فسیلی این کشور در ماه نوامبر را تشکیل می‌داد. واردات سنگاپور از روسیه شامل فرآورده‌های نفتی با 0.3 میلیون تن نفت کوره بود.
بندر آلیاگای  ترکیه دومین واردکننده سوخت‌های فسیلی روسیه (684 میلیون یورو) بود که 81 درصد از آن را (555 میلیون یورو) نفت خام تشکیل داده بود. از 1.8 میلیون تن نفت خام وارداتی آلیاگا، 67 درصد (1.2 میلیون تن) از روسیه وارد شده است.
بندر سیکا  در هند سومین واردکننده سوخت فسیلی از روسیه (620 میلیون یورو) در ماه نوامبر بود. واردات از روسیه 36 درصد از کل واردات سیکا در ماه نوامبر را تشکیل می داد. سیکا در این ماه 5.7 میلیون تن نفت خام وارد کرد که 28 درصد (1.6 میلیون تن) آن از روسیه بود. همچنین 89 درصد از فرآورده‌های نفتی وارداتی به سیکا در ماه نوامبر (0.7 میلیون تن) نیز از روسیه صورت گرفت.
5 درصد از حجم سوخت‌های فسیلی وارداتی در Yarimca-Izmit ترکیه از روسیه (0.8 میلیون تن به ارزش 511 میلیون یورو) بود. وادینار  در هند (494 میلیون تن) سوخت فسیلی از روسیه وارد کرد. 48 درصد (1.8 میلیون تن) از واردات سوخت‌های فسیلی وادینار در ماه نوامبر از روسیه بود که همه آنها نفت خام بودند.

در ماه نوامبر، متوسط قیمت تک‌محموله نفت خام اورال و حمل و نقل آن به اروپا، 72.9 دلار به ازای هر بشکه بود که در مقایسه با ماه اکتبر 12 درصد کاهش داشت. قیمت‌های ESPO  و Sokol blends، که عمدتاً به بازارهای آسیایی مرتبط هستند، در ماه نوامبر 7 درصد کاهش یافت. میانگین قیمت ESPO  78.5 دلار در هر بشکه بود. این قیمت‌ها به‌طور مداوم در طول ماه بالاتر از سقف قیمتی تعیین‌شده (60 دلار) باقی ماندند.
در طول این دوره، کشتی‌های تحت مالکیت یا بیمه شده توسط 7G و کشورهای اروپایی به بارگیری نفت روسیه از تمام مناطق بندری داخل روسیه اصرار داشتند. که این ها خود، شواهد قانع کننده‌ای از نقض سیاست سقف قیمت است.

در ماه نوامبر، 45 درصد از نفت روسیه و فرآورده‌های آن توسط نفتکش‌های مشمول سقف قیمت نفت حمل شد و باقیمانده توسط نفتکش‌های "سایه" که مشمول سیاست سقف قیمت نیستند، صورت گرفت.
65 درصد نفت خام روسیه توسط نفتکش‌های «سایه» حمل می‌شد، در حالی که نفتکش‌های تحت مالکیت یا بیمه شده در کشورهایی که سقف قیمت را اعمال می‌کردند، 35 درصد باقیمانده را تشکیل می‌دادند.
نفتکش‌های "سایه" 38 درصد از حجم کل فرآورده‌های نفتی، مواد شیمیایی و ال‌پی‌جی را حمل می‌کردند و حجم باقیمانده توسط نفتکش‌های مشمول سیاست سقف قیمتی حمل می‌شد.
نفتکش‌های منطقه اقیانوس آرام  در بنادری مانند کوزمینو  در روسیه بارگیری شدند، جایی که خط لوله ESPO به پایان می‌رسد و به پالایشگاه متصل می‌شود. همان طور که در داده‌های گمرک مشخص است، نفت خام ESPO با قیمت‌هایی بیش از سقف، صادر شده است.

 درآمد روسیه از محل صادرات سوخت فسیلی نسبت به ماه گذشته 7 درصد (51 میلیون یورو در روز) و درآمد ماهانه این کشور از محل فروش نفت خام خط لوله  (نفت خامی که از طریق خط لوله انتقال داده می‌شود.) 5 درصد (5 میلیون یورو در روز) کاهش یافت؛ در حالی که درآمدهای نفت خام دریایی  (نفت خامی که از طریق دریا توسط نفتکش انتقال داده می‌شود.) 21 درصد (52 میلیون یورو در روز) و فرآورده‌های نفتی، 2 درصد (3 میلیون یورو در روز) کاهش داشت. درآمد حاصل از صادرات ال‌ان‌جی 5 درصد (2.5 میلیون یورو در روز) و صادرات گاز از طریق خط لوله 25 درصد (18 میلیون یورو در روز) افزایش یافت. در ماه نوامبر درآمد حاصل از صادرات زغال سنگ 17 درصد (9 میلیون یورو در روز) کاهش یافت و درآمد ماهانه ال‌پی‌جی 82 درصد (2.8 میلیون یورو در روز) کاهش داشت.
صادرات سوخت فسیلی از روسیه به دنبال اجرای تحریم‌ها کاهش یافته است. با این حال به نظر می‌رسد کشورهای اروپایی اقدامات بیشتری  برای محدود کردن درآمدهای صادراتی روسیه انجام می‌دهند؛ همچون کاهش سقف قیمت نفت، افزایش نظارت و اجرای تحریم‌ها و نیز ممنوعیت سوخت‌های فسیلی مانند ال‌ان‌جی، ال‌پی‌جی و سوخت‌های خط لوله که به طور قانونی اجازه ورود به اتحادیه اروپا را دارند.
کشورهای تحریم کننده در نظر دارند تدابیری اتخاذ کنند تا از روش رشد ناوگان «سایه‌» که از سیاست سقف قیمت نفت مصون هستند، جلوگیری شود. به نظر می‌رسد کشورهای تحریم کننده، فروش نفتکش‌های قدیمی را به کشورهایی که از سیاست سقف قیمت نفت تبعیت نمی کنند، ممنوع کنند.
اتکای روسیه به کشتی های تحت مالکیت یا بیمه شده توسط G7 و کشورهای اروپایی، شرایط نظارت و اجرای بهتر کاهش سقف قیمت توسط اعضای ائتلاف را هموارتر می کند.
کاهش سقف قیمت باعث کاهش تورم، کاهش قیمت صادرات نفت روسیه و تولید بیشتر روسیه برای جبران کاهش درآمد خواهد شد.
به نظر می‌رسد سازمان‌های اجرایی که بر تحریم‌ها نظارت می‌کنند، اقدامات پیشگیرانه‌ای را علیه نهادهای متخلف از جمله شرکت های بیمه ثبت شده در کشورهای ائتلاف سقف قیمت ، فرستنده‌ها  و مالکان کشتی  انجام دهند.

4-    منابع
https://energyandcleanair.org/november-2023-monthly-analysis-on-russian-fossil-fuel-exports-and-sanctions/